Auron Tare: Baton Haxhiu dhe plani i tij për të falur krimet serbe

Auron Tare

Simon Wiesenthal në librin e tij të famshëm “The Sunflower” tregon për një hebre në Aushvic i cili u ndesh me një dilemë të madhe morale. Një dilemë e cila përfaqëson dilemën e popullit të tij: Faljen ndaj persekutorëve. Simon Wisenthal na tregon se si një ushtar nazist i plagosur për vdekje kërkonte falje nga i burgosuri i Aushvicit duke kërkuar paqen përpara vdekjes së tij.

“…më kot priste në dëshpërim për fjalët e ngushëllimit që mund t’i jepnin paqen që kërkonte para vdekjes. Mbrapa dritares së katit të dytë unë pashë një burrë me një fëmijë të vogël në krahë. Robat e tij kishin marrë flakë. Ngjitur ishte një grua, me siguri nëna e fëmijës. Me dorën e lirë burrë i vuri pëllëmbën në sytë e fëmijës dhe u hodh në rrugë, gruaja e ndoqi. Nga dritaret e tjera filluan të hidheshin trupa në flakë, ne filluam të qëllonim”, u rrëfye ai.

Ushtari nazist i cili mendonte se Wisental ishte një përfaqësues i racës së tij përpiqej të kërkonte falje për të çliruar ndërgjegjen përpara vdekjes që po e priste nga çasti në çast.

Ai i lutet hebreu të dënuar në Aushvic për të pranuar faljen e tij, luten duke pritur me ankth fjalën që do t’i sillte një vdekje të qetë. Por djaloshi hebre, i cili me siguri priste vdekjen e afërt në kampin famëkeq edhe pse i rrethuar nga shokët e ushtarit nazist të shtrirë në barrelë, qëndroi i heshtur deri sa ushtari dha shpirt. Një heshtje e cila e shoqëroi gjatë gjithë jetës së tij si një dilemë e madhe morale. A mund të falen kriminelët?

Ky pasazh i marrë nga libri i një prej ikonave të persekutimit hebre, Wiesenthal flet qartë për dilemën morale nëse duhen falur persekutorët, ata që masakruan një popull të tërë, ata që dogjën me zjarr fshatra të tëra, atë që përdhunuan vajzat e reja që shpërngulën me qindra mijra njerëz nga shtëpitë e tyre. Heshtja e Simon Wiesenthal dhe drama morale e heshtjes së tij ka qenë pikë debati për shumë autoritete fetare dhe filozofike. Por heshtja dhe mos falja e këtyre krimeve ka qenë dhe është një prej gurëve të rëndësishëm në themelin e shtetit të Izraelit. Mu kujtua ky debat kur dëgjova shqiptarin nga Kosova Baton Haxhiu i cili me zë dhe figurë propozonte faljen e krimeve serbe.

Unë kam pasur fatin e mirë dhe të keq të kem qenë pjesë e një ekipi britanik që ka ndjekur ngjarjet e Kosovës për 6 muaj në Tropojë në 1998 dhe 6 muaj të tjera në Kukës në 1999. Ë kam përjetuar tragjedinë kosovare me të gjitha tmerret e saj. Kam parë karvanet e pleqve me fëmijë të tmerruar nga dhuna serbe, kam folur dhe nuk më ka zënë gjumi nga përshkrimet e burrave të torturuar dhe traumatizuar nga torturat serbe, kam parë lotët e vajzave të përdhunuara që kishin tentuar vetvrasje. Kam parë djem dhe vajza të reja të ardhura nga Europa për të luftuar në radhët e UCK-së të vrarë nga armët serbe. Unë nuk e di se ku ka qenë Baton Haxhiu në këtë kohë, por më vjen turp që dëgjoj nga një kosovar nje propozim te tille. Eshte nje trup per nje gazetar dhe intelektual i cili propozon faljen e krimeve ndaj popullit të tij. Baton Haxhiu nëse ka ndonjë problem mund të shikojë modelin izraelit i cili vazhdon ende me një këmbëngulje të admirueshme të kërkojë kriminelët nazistë kudo në botë për t’i sjellë para drejtësisë. Sjellja përpara drejtësisë e kriminelëve që masakruan popullin hebre edhe pas dekadash ka qenë një forcë e madhe morale e izraelitëve për t’i kujtuar botës mbarë masakrat e shfarosjes. Po Batoni ynë, për çfarë falje flet?