Luan Rama: Trëndafilë mbi varr

Ese
A e ndjeni aromën? I kam sjellë nga larg. Trëndafilë vishnje, gjysmë të hapura, të hapura, krahë zgjatura. Trëndafilët janë si njerëzit. Kanë dëshirë të përqafojnë njerëzit, t’i gëzojnë, dehin, t’i përqafojnë në varre. Dhe unë i afrohem trëndafilit afër, shumë afër, për të vështruar më mirë, më thellë, atë ngjyrë violetë veluri, gati magjepëse, krijuar nga natyra. Një krijesë gjithë hire, mahnitëse. E kështu nis të mendoj për krijimin e kësaj ngjyre dhe mistikën e krijimit të saj. Por papritmas ndjej një drithërimë të lehtë. Vallë kjo lule ndjen, njëlloj si unë, si njeriu? Me siguri që dhe ajo më vështron ngultas. Vallë pse e solla këtu? Pse vallë e këputa? Dikur, natën, këpusja trëndafilët e mrekullueshëm të Bibliotekës Kombëtare në kohë dashurie, pa menduar për barbarinë time. Dhe tani, ballë këtij trëndafili mendoj përsëri për çastin fatal. Shkurtova një jetë për një ceremoni. A e ka kuptuar vallë nëna ime apo kështu më duket mua? Një vdekje e paralajmëruar për një lule. Dy vdekje. Njëra nën tokë, tjetra sipër. Ja pse trëndafili drithëron, pasi e ndjen se tashmë edhe për të vdekja afron, kur ti sapo e ke prerë dhe e ke shkëputur nga toka. Nesër ajo nuk do të jetë si sot. Nesër do të nisë fanitja graduale, në fillim timide e më pas tronditëse, shkatërruese, mëshiruese, e dhimbshme. Trëndafilët gjithashtu vdesin, japin shpirt. Shoh lulen dhe mendoj nënën time. Ajo nuk e di se ka plot trëndafilë mbi të. E ç’rëndësi, do më thoshte ajo. Unë s’jam më. Por ja, ky rit, njerëzve u pëlqen. Lule për ata që shkojnë. Dikur, mbi varre vinin fruta, mjaltë, bajame, rrush, për udhëtimin e të vdekurit. Ushqime për udhëtimin e gjatë. Besonin. Ku vallë është nëna ime? Në ç’rrugë, në ç’labirinth. C’është ky udhëtim kur e dimë se asnjë udhëtim nuk kryhet. Askush nuk është larguar. Të gjithë janë këtu, poshtë këmbëve tona. Asnjë s’ka lëvizur. Qytetarë të thjeshtë, të varfër e të pasur, mbretër, princa, presidentê, gjeneralë, heronj dhe kriminelë. Në fakt, në këtë galaksi efemere që jetojmë ka veç dy botë: ajo që lind, gjallon, bulëzon, rritet, endet, krijon, klith, deh apo ngazëllen, e që më së fundi shuhet për të rilindur në një formë tjetër, dhe bota tjetër, ajo e vdekjes, ku nuk ka endje, bulëzime, dehje, pëshpërima, pikëtakime, fantazma. Asgjë. Eshtë bota e hiçit që nuk rizgjohet, bota e shuar, si hijet e një zjarri që nuk shndrisin. A nuk i shkruante Diderot të dashurës së tij të vdekur, Sofisë, më shumë nga dëshira se sa vetëdija, se hiri i tij pas vdekjes do të lëvizte nën tokë për tu bashkuar me hirin e saj? Diçka imagjinare, thjesht dëshira për të mos e humbur, edhe pse ai e dinte se e kishte humbur përgjithnjë, një herë e mirë. Botë iluzionesh.
Mund të sillja njëmijë trëndafilë mbi varrin e nënës time, të atit tim, por as aromat, as drithërimet e tyre as era që i tund në mënyrë aq delikate, si në një dans barok, si nën tinguj magjistralë të një Haendel apo Haydn, asgjë, asgjë, asgjë nuk do ti zgjonte, nuk do ti risillte tek unë. Asgjë nuk i risjell prindërit tanë, tuajt në botën e të gjallëve. Ata që kanë shkuar nuk kthehen më. Gënjejmë veten duke menduar se ekziston njê botë tjetër… Sytë e tyre kurrë nuk do ti shohin lotët në fytyrat tanë, asnjëherë nuk do ta ndjejnë zërin që na dridhet para varreve të tyre, fytin që na mblidhet nga një dhimbje e habitshme, gjoksin që mezi merr frymë. Ja pse duhet ti duam shumë, tmerrësisht atëherë kur janë gjallë, për të mos patur pastaj asnjë lloj pengu. Pengjet e dashurisë së munguar janë shumë të rënda…