Astrit Lulushi: Arbër 

Abraham dhe nipi i tij Lot u vendosën në qytetin Arbë, i quajtur më vonë Hebron (gjetkë emri mbeti, kaq të thella janë rrënjët tona).

Aty pranë në qytetin An(a)kim banonin Hitejtë, paraardhësit tanë largët. Arba ishte patriarku i Anakimëve, por iku dhe nuk u rendit në tabelën e kombeve. Kiriathara ndodhej afër Sodomës dhe qyteteve të fushës.

Sodoma, Gomorra dhe qytetet e fushës janë të dyshuarit më të mundshëm si epiqendra e ndërhyrjes së Dytë të Zotit, pas përmbytjes. Ky deduksion shpjegon tronditjen e Perëndisë nga britma e mëkatit që u ngrit nga qytetet e fushës; aq sa Perëndia zbriti për të inspektuar mëkatet dhe krimet e kryera kundër tij, njerëzimit dhe krijimit.

Sodoma shfaqet së pari në mënyrë biblike në tabelën e kombeve midis qyteteve, ku banonin kananitët, qytete që u krijuan nga fiset aborigjene para kullës së Babelit. Sodoma u shfaq përsëri kur Loti u vendos atje, dhe më pas përsëri me luftën e gjigantëve që detajuan shkatërrimin e qyteteve të fushës. Sodoma ishte e ligë, e pamoralshme dhe e mjerë që përpara kohës kur Loti ose kananitët u vendosën. Abrahami banoi në vendin e Kanaanit dhe Loti banoi në qytetet e fushës dhe ngriti çadrat në drejtim të Sodomës. Por njerëzit e Sodomës ishin jashtëzakonisht të ligj dhe mëkatarë përpara Zotit. Sipas Shkrimeve, Kananejtë emigruan në Tokën e Besëlidhjes, 101 vjet pas përmbytjes, duke përdorur gjenealogjinë e Pelegut (një tjetër emër i lidhur me ne).

Mëkatet e kryera në Sodomë përshkruhen si të neveritshme, arrogante, të padrejta dhe egoiste – një qytet i lindur në mënyrë alegorike nga një martesë e përzier nga një hitit dhe një amorit. Përshkrimet e Sodomës janë klasike në lidhje me gjigantët. “I padrejtë” përkufizohet si i çoroditur, i shthurur, imoral dhe i lig; mendjemëdhenj: si arrogant dhe krenar; i neveritshëm: si ritualisht i papastër për sa i përket ushqimit, përdorimit të idhujve dhe martesave të përziera.

Më shumë po ndodhte në Sodomë sesa thjesht neveri nga njeriu në njeri. Martesat e neveritshme të përziera u referohen martesave të të njëjtit seks, si dhe martesave midis engjëjve dhe njerëzve që dhanë pasardhës të rremë në ditët e Noeut, dhe më vonë martesat e përziera midis të sfiduarve nga fertiliteti dhe kananitëve pjellorë njerëzorë.

Librat e Urtësisë dhe Barukut thonë se Nefilimët kanë lindur me “shtat të madh”, ishin arrogantë dhe ekspertë në luftë, por u shkatërruan në përmbytje sepse atyre u mungonte mençuria. Nga kjo rrjedh se nëse Refaimi do të krijohej pas përmbytjes, ata do të ndiqnin të njëjtën sjellje të neveritshme si nefilimët, dhe në të njëjtën mënyrë të përshkruar në Sodomë.

Sepse edhe në fillim, kur gjigantët kryelartë po zhdukeshin, shpresa e botës mbeti. Aty lindën gjigantët e vjetër, të famshëm, të mëdhenj në shtat, mjeshtër në luftë. Zoti nuk i zgjodhi ata, ose nuk u dha atyre rrugën e dijes; kështu që ata humbën sepse nuk kishin urtësi. Nga kjo lindi shprehja “shtat i lartë, mendja fyell” Megjithatë, gjuha në raportin e zbukuruar të së keqes vërtet dëshmoi për vërtetësinë e gjigantëve origjinalë paradiluvian dhe përmasat/shtatin e tyre të madh, dhe kështu ishin disi më të mëdhenj se hibridet e tyre njerëzorë.

Libri i Ligjit të Përtërirë lidhi imazhet e gjarprit/dragoit me neveritë e Sodomës dhe me rivendosjen e rrënjës së një gjarpri pasardhës. Vreshtat pjellore të rrushit të Sodomës dhe Gomorrës u përshkruan si “rrushi i tëmthit” dhe vera “helmi i dragonjve dhe helmi mizor i gjarpërinjve”, një helm i nxjerrë nga bimët, si hemlok që piu Sokrati, dhe lulekuqet.