Oscar Wilde, kuzhina, moda dhe letërsia

Kur Oscar Wilde vdiq në vitin 1900, trashëgimia e tij letrare ishte në gjendje të mjerueshme. Wilde kishte shpallur falimentimin si pasojë e seancave gjyqësore, biblioteka e tij ishte shitur dhe ndërkohë kishte humbur të drejtën e autorit të veprave të tij të publikuara. Reputacioni i ishte dëmtuar rëndë si pasojë e skandalit që pasoi zbulimin e homoseksualitetit të tij.

Megjithatë, tetë vjet pas vdekjes, Robert Ross, i cili kishte të drejtat për krijimtarinë letrare të Wilde, nxori në dritë një seri të plotë të punës të tij, plot 14 volume. Ross dëshironte të bënte të mundur që kjo krijimtari të paraqitej para publikut ashtu siç e meritonte, si gjeniale. Por puna për të mbledhur krijimtarinë e Wilde nuk rezultoi aspak e lehtë. Përveç dramave, përrallave, eseve kritike, Wilde ishte marrë gjerësisht edhe me publicistikë. Shumë nga analizat dhe punët e tij gazetareske ishin publikuar në mënyrë anonime, siç ishte e zakonshme në atë kohë. Meqë për këto punë nuk ekzistonin dorëshkrime, për gjetjen e tyre Ross u mbështet në informacione biografike, njohjen personale dhe tek intuita.

Që nga ajo kohë, askush nuk është përpjekur të përgatitë një volum të plotë të punës së Wilde në gazetari. Deri tani…

John Stokes and Mark Turner kanë bërë një punë të jashtëzakonshme duke përmbledhur gjithë shkrimet e Oscar Wilde në një fushë që pak e njihnin: gazetari. Dy editorët kanë arritur të mbledhin 168 shkrime të Wilde në gazeta dhe revista të ndryshme.

Artikujt e mbledhur në këtë volum – shumica e të cilëve të panjohur edhe për lexuesit më fanatikë të Wilde – tregojnë shumë për autorin në vitet 1880, një periudhë për të cilën dimë shumë pak; tregojnë për të si njeri e personalitet; për atë çfarë lexonte në atë kohë dhe mbi të gjitha çfarë shkruante disa vite para veprave të mëdha, ato me të cilat e identifikojmë sot: “Portreti i Dorian Greit”, “Salome” apo komeditë shoqërore. Nëse Wilde i 1890-s – ai që njohim më mirë – ishte një njeri i letrave, shkrimtar i suksesshëm, Wilde i 1880-s ishte thjesht gazetar.

Ajo dekadë nisi me një tur në Amerikë, ku Wilde jepte leksione mbi estetikën. Rreth kësaj periudhe, poemat e tij të para dështuan. Në Londër, Wilde e cilësoi vetes si profesor të estetikës. Ndërkohë, Wilde punonte si gazetar në disa gazeta e revista dhe ç’është për t’u veçuar, mediat ku punonte ishin të larmishme, nga gazeta me përmbajtje ligjore te revistat për femra. Eksperienca e fituar duke punuar në publikime kaq të ndryshme e ndihmoi të manipulonte median në mënyrë që të menaxhonte statusin e tij si njeri tashmë i njohur.

Disa nga artikujt më interesantë nga Wilde janë ata mbi veshjen dhe modën.

Wilde e merrte veshjen shumë seriozisht, nëse serioziteti kishte ndonjë farë kuptimi për të. Ai mendonte se veshja duhej parë si një formë arti.

Gratë përbënin audiencën për estetikën e Wilde. Është interesant fakti që një numër i madh i punëve të Wilde në gazetari janë pikërisht për gratë. Interesi i Wilde mbi gratë nuk kufizohej vetëm në këto lloj shkrimesh, pasi në shumë shkrime të tjera ai ka bërë analizën e krijimtarisë së grave shkrimtare, sidomos poete.

Një nga gjërat më të dobishme të njohjes së Oscar Wilde si gazetar është se kupton zanafillën e krijimtarisë së tij letrare. Sepse pikërisht nga gazetaria Wilde mori disa nga idetë dhe krijoi disa nga pjesët që do t’i përdorte më vonë në esetë e tij të famshme. Në gazetari ai mësoi të kultivonte stile të ndryshme të shkruari; mësoi të miksonte kritikën me marrëzinë. Ai u bë një mjeshtër i përzierjes së lavdeve dhe talljeve. Wilde u bë një mjeshtër mbi të gjitha i mendimit dhe kritikës, çka e bën tërheqës edhe sot.