Kam punuar për katër presidentë amerikanë, demokratë dhe republikanë, dhe ndoshta gjëja më e rëndësishme që kam mësuar përgjatë rrugës është se pak nga ajo që ne e quajmë histori është e pashmangshme. Ajo që ndodh në këtë botë është rezultat i asaj që njerëzit zgjedhin të bëjnë dhe të mos bëjnë kur përballen me sfida dhe mundësi.

George H.W. Bush, presidenti i 41-të i Shteteve të Bashkuara, iu parashtruan shumë sfida dhe mundësi dhe të dhënat janë të qarta: ai e la vendin dhe botën shumë më mirë sesa e gjeti.
Kam punuar për dhe shpesh me Bushin gjatë katër viteve të presidencës së tij. Kam qenë anëtar i Këshillit të Sigurisë Kombëtare përgjegjës për mbikëqyrjen e zhvillimit dhe zbatimit të politikave drejt Lindjes së Mesme, Gjirit Persik, Afganistanit, Indisë dhe Pakistanit. Kam qenë edhe në shumë shumë diskutime të tjera politikash.
Bush ishte i sjellshëm, i mirë, i drejtë, mendjehapur, i vëmendshëm, modest, parimor dhe besnike. Ai vlerësonte shërbimin publik dhe e shihte veten thjesht si më të fundit në radhën e gjatë të presidentëve amerikanë, një tjetër banor i përkohshëm i Zyrës Ovale dhe kujdestar i demokracisë amerikane.
Arritjet e tij në politikën e jashtme ishin të shumta dhe të rëndësishme, duke filluar me përfundimin e Luftës së Ftohtë. Për të qenë të sigurt, fakti që ajo përfundoi kur përfundoi kishte shumë të bënte me katër dekada përpjekje të bashkuara Perëndimore në çdo rajon të botës, humbjen e sovjetikëve në Afganistan, të metat e thella brenda sistemit sovjetik dhe fjalët dhe veprat e Mikhail Gorbaçovit. Por asnjë nga këto nuk nënkuptonte se Lufta e Ftohtë ishte e paracaktuar të përfundonte shpejt ose në mënyrë paqësore.
Kjo ndodhi, pjesërisht, sepse Bushi ishte i ndjeshëm ndaj gjendjes së vështirë të Gorbaçovit dhe më vonë të Boris Jelcinit dhe iu shmang bërjes poshtëruese të një situate të vështirë. Ai ishte i kujdesshëm që të mos zhytej apo kënaqej me retorikën e triumfit. Ai u kritikua gjerësisht për këtë kufizim, por ai arriti të mos shkaktonte atë lloj reagimi nacionalist që po shohim tani në Rusi.
Ai gjithashtu mori atë që donte. Askush nuk duhet ta ngatërrojë kujdesin e Bushit me ndrojtje. Ai mposhti ngurrimin dhe ndonjëherë kundërshtimet e shumë prej homologëve të tij europian dhe nxiti bashkimin e Gjermanisë – dhe e solli atë brenda NATO-s. Ky ishte art qeverisjeje në më të mirën e tij.
Arritja e madhe e politikës së jashtme të Bushit ishte Lufta e Gjirit. Ai e shihte pushtimin e Sadam Huseinit dhe të Kuvajtit si një kërcënim jo vetëm për furnizimet kritike të naftës në rajon, por edhe për botën e pas Luftës së Ftohtë. Bush druhej se nëse ky akt lufte do të kalonte pa përgjigje, do të nxiste një kaos të mëtejshëm.
Ditët gjatë krizës, Bush deklaroi se agresioni i Sadamit nuk do të vazhdonte gjatë. Më pas ai vendosi një koalicion ndërkombëtar të paprecedent që mbështeti sanksionet dhe kërcënimin e forcës, dërgoi gjysmë milioni trupa amerikane në anën tjetër të botës për t’u bashkuar me qindra mijëra nga vendet e tjera dhe, kur diplomacia nuk arriti të siguronte një tërheqje të plotë dhe të pakushtëzuar të Irakut , e çliroi Kuvajtin brenda pak javësh me shumë pak viktima amerikane dhe të koalicionit. Ky ishte një rast që tregonte se si mund të funksiononte multilateralizmi.
Dy pika të tjera vlejnë të përmenden këtu. Së pari, Kongresi ishte i gatshëm të vepronte ndaj agresionit të Sadamit. Votimi në Senat që autorizoi aksionin ushtarak gati dështoi. Bush, megjithatë, ishte i përgatitur të urdhëronte atë që u bë Operacioni “Desert Storm” edhe pa miratimin e Kongresit, duke pasur parasysh se ai tashmë kishte të drejtën ndërkombëtare dhe Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara në anën e tij. Ai ishte i vendosur dhe parimor.
Së dyti, Bush nuk pranoi të lejonte veten të ngecte në këto ngjarje. Misioni ishte të çlirohej Kuvajti dhe jo Iraku. Të vetëdijshëm për atë që ndodhi rreth katër dekada më parë, kur forcat amerikane dhe ato të OKB-së zgjeruan objektivin e tyre strategjik në Kore dhe u përpoqën ta bashkonin gadishullin me forcë, Bush i rezistoi presioneve për të zgjeruar qëllimet e luftës. Ai u shqetësua për humbjen e besimit të liderëve botërorë që ai kishte sjellë me vete dhe humbjet e jetëve që do të ndodhnin. Ai gjithashtu donte të mbante qeveritë arabe në anën e tij për të përmirësuar perspektivat për përpjekjen e paqes në Lindjen e Mesme që do të fillonte në Madrid më pak se një vit më vonë. Përsëri, ai ishte mjaftueshëm i fortë për t’i bërë ballë momentit.
Asnjë nga këto nuk do të thotë se Bush vepro gjithmonë si duhej. Fundi i Luftës së Gjirit ishte i rrëmujshëm, pasi Sadami arriti ta mbante pushtetin në Irak nëpërmjet një goditjeje brutale mbi kurdët në veri dhe shiitët në jug. Një vit më vonë, administrata e Bushit iu përgjigj me ngadalë dhunës në Ballkan. Ajo mund të ketë bërë më shumë për të ndihmuar Rusinë në ditët e saj të hershme pas sovjetike. Në përgjithësi, megjithatë, të dhënat e politikës së jashtme të administratës janë të favorshme në krahasim me ato të çdo presidenti tjetër modern të SHBA-së ose të ndonjë lideri tjetër botëror.
Një gjë të fundit. Bush mblodhi atë që ishte ndoshta ekipi më i mirë i sigurisë kombëtare që SHBA-ja ka pasur ndonjëherë. Brent Scowcroft ishte standardi i artë në këshilltarët e sigurisë kombëtare. James Baker ishte padyshim sekretari më i suksesshëm i shtetit që nga koha e Henry Kissinger. Dhe me ta ishin Colin Powell, Dick Cheney, Robert Gates, Larry Eagleburger, William Webster dhe të tjerë me rangje dhe eksperiencë.
Të gjitha këto na kthejnë përsëri te George H.W. Bush. Ai zgjodhi njerëzit. Ai vendosi tonin dhe pritshmëritë. Ai dëgjoi. Ai këmbënguli në një proces formal. Dhe ai udhëhoqi.
Siç i thonë asaj fjalës, nëse peshku qelbet nga koka, ai gjithashtu lulëzon për shkak të kokës. SHBA-ja lulëzoi si rezultat i shumë kontributeve të presidentit të saj të 41-të. Shumë njerëz në botë kanë përfituar gjithashtu nga ai. Ne i detyrohemi atij shumë falënderime. U preftë një paqe se e meriton.

/Richard N. Haass, Project Syndicate/