Rifat Ismaili: VAJTJE E KTHIM NGA KURRKUNDI

Ai po udhëtonte me trenin e pasdites, që tani ishte pothuajse bosh. Përballë me të ndodhej një burrë i shëndoshë, i veshur me uniformën e marinës. Fliste vazhdimisht me një telefon celular dhe pinte duhan. Më larg shquhej një çantë dhe figura e hajthme e një vajze të re, bjonde, që pati hapur paksa këmbët dhe dukej e përgjumur. Ajo ngriti për një çast sytë dhe e vështroi atë pa kureshtje. Drini ktheu kokën nga dritarja, ndjehej i mërzitur.

“Ç’femër që është mendoi, e freskon trupin me lloj – lloj parfumesh”… Pastaj, po në atë kohë, iu kujtua gruaja e tij, zënkat e shpeshta, ndaj lëvizi nga vendi më i ngrysur se më parë dhe u koll me një zhurmë të mbytur.

Vështroi përjashta shinat që kapërtheheshin me njëra- tjetrën, zik-zaket e vagonave dhe vuri më mirë veshin të degjonte zhurmat e trenit. Ndjehej mirë kur udhëtonte me tren, kur shpesh ikte kotsëkoti nga Durrësi, duke gjetur ndonjë pretekst për gruan dhe kthehej vetëm pas disa ditësh. Treni ishte i ndyrë dhe me xhama të thyer, por kjo veç e bezdiste, se asgjë s’e pengonte më. Shkoi në banjo të bënte shurrën. Në dysheme kishin dhjerë përtokë, me sa ç’dukej e kishte bërë ndonjë fëmijë. Kështu si i kanë mësuar, tha me vete. Edhe WC ishte e tëra e përlyer në jashtëqitje. Pështyu me neveri.

U kthye dhe u ul në vendin e vet. Mori në dorë librin “Net të bardha” të Dostojevskit, i cili sapo qe botuar ne shqip, botim i zakonshëm, fletë të ngjitura me zamkë. Nuk kishte durim të përqëndrohej tek shkronjat, ndaj e la mënjanë përsëri. I erdhi në mendje një libër që fliste për një udhëtim me tren të një burri dhe takimi i rastësishëm me një grua që ai kish pas njohur vite më parë. Nuk i kishte pëlqyer atëherë, po kësaj radhe e mendoi librin ndryshe. Diçka e shkruar mirë, që qëndronte. I erdhën nëpër mend lloj-lloj gjërash: fytyra, copëra bisedash, peisazhe gjysmë të zhdukur, që jetonin veç në trurin e tij, si në mjegull.

“Truri njerezor- mendoi ai, çfarë mekanizmi, një kazan i madh me vorbulla uji, që tymoset nën shkrumbosjen e drurëve gjysmë të djegur. Nganjëherë po ai tru, pra mendja e njeriut, kthehej në një perëndim dielli që binte mbi det. Njëri i zinte vendin herë pas here tjetrit, si montazhi i një filmi, si tek ata të vjetrit, bardhë e zi”. Vështroi përsëri vajzën për ta larguar veten nga mendimet. E joshnin ata sytë e saj paksa të lodhur, të përskuqur, flokët e shpupurisur.

Treni ndaloi në Elbasan, i cili me gjithë atë rrokopujë shtëpish të vjetra e të reja, me minaretë, gropat me ujë dhe me grumbujt e plehrave nëpër rrugët e pista, ngjante edhe më i shpifur nga ç’ishte në të vërtetë. Nëpër atë qytet kalonin njerëz me fytyra të vrazhda, të çuditshme dhe secili ngjante sikur aktronte.

“S’do të vuante kurrë kinostudioja shqiptare me kësisoj njerëzish”, mendoi. “Nuk ka nevojë asnjë regjizor të thërrasë në kujtesë mesjetën, e gjen tek njerëzit ende të fresket, madje shitet me çmim të lirë”.

Një vagabond plot leshra surratit dhe me një fill qurrash gjer në buzë, i erdhi pranë për t’i kërkuar lekë, duke zgjatur drejt Drinit atë dorën e tij të palarë. I dha një monedhë.

– Të ruajtë Zoti! Të shkoftë mbarë rruga për në Itali! Paç hajër! – dhe një mori fjalësh i shurdhuan timpanin e veshit. Drini nuk iu përgjigj. “Nuk shkoj për në asnjë vend”- mendoi. Shkova drejt hiçit dhe po kthehem tek hiçi! Ne të dy jemi të ngjashëm, o vlla! I shërbejmë kotësisë, se i duhemi”!

Një çunak i veshur me rrecka, i zgjati gati gjer në hundë kutinë prej kartoni ku mbante paketa duhani, çokollata, kikirikë.

– Ke fara luledielli?- e pyet Drini.

– Jo, ato si kam.

– Atëhere, vetëm ato më duheshin.

– Hajde, çokollata, cigare, fanta…

Djaloshi iku duke thirrur çdo herë që kalonte nga njëri kompartiment për tek tjetri. Jashtë ishte një diell i zbehtë marsi, por që të digjte sytë, ndaj ai vuri syzet. I pati harruar atje pranë xhamit të dritares qëkur hipi në Gurkuq të Pogradecit. Duke pritur trenin që të vinte, kishte parë majat e maleve ende me dëborë që zbardhnin të frikshëm, qoftë ata këtej nga kjo anë, qoftë malet përtej liqenit, ato malet e ashpra të Maqedonisë.

Kishte parë edhe ngrehinën e minierës, ashtu e shpërfytyruar si prostitutë e plakur, e shpëlarë e dhëmbëprishur. I kishin ardhur zorrët në fyt. Po këtë ndjenjë provonte edhe tek shihte atë tufë leckamanësh që lëviznin nëpër ato shtëpitë e vogla si çerdhe laraskash, katundarë fytyrërjepur si bythë varresh e çunakë fytyrëvëngër-hajdutë xhepash, që silleshin trenave për të shqitur ndonjë çantë apo portofol. Zakonisht, këta lloj djemsh sulmonin ndonjë plak gjysmë qorr e të shurdhuar, apo ndonjë grua të bëshme që s’ mund të vraponte, ai lloj grash që ngjajnë me ata dordolecët e arave që rrinë me këmbë të hapura kryq, ku shkojnë e pshurrin zagarët e dhjesin harabelat.

Drini papritur kujtoi Durrësin, detin dhe u ndje më mirë, por kjo zgjati vetëm një çast. Aq sa nga dritarja e trenit u shfaq Metalurgjiku si bajloz i zi famëkeq, i ardhur nga deti i eposit. “Nganjëherë përrallat janë të mira dhe kanë të drejtë”, mendoi. “Gjithçka që mund të përfytyrosh e të ëndërrosh, diku do ta gjesh, patjetër. Në një formë apo në një tjetër formë”!

Lëvizi ca nga vendi për tu shmpirë. Hodhi sytë nga dritarja dhe pa se treni po futej në një tunel. Pasi u bë errësirë, ai kërkoi cigaret në xhep dhe e ndezi njërën. “Dreq”- bërtiti dhe e hodhi përtokë. Cigaret ishin ‘Slims’, nga ato të bardhat krejt, që nganjëherë pa mendje të qëllonte të ngatërroje filtrin. Nxorri nga xhepi një tjetër, e preku me dorë, e mbajti pak çaste nëpër gishta siç mbahet një foshnjë, pastaj e ndezi. Tymi filloi të ngjitej nëpër gjysmë errësirë. Kjo e qetësoi disi. Kur treni e la pas tunelin dhe doli drita, u ngrit përsëri dhe shkoi në banjon e vagonit tjetër. Edhe ajo ishte e pëgërë, po disi më pak. Brenda WC ndodhej një shuk letrash të qullura. Teksa pshurrte ia ndukën veshtrimin ca njolla boje nga ato zhgarravitjet me bojë që bëjnë zakonisht trenave; emra, shënime pederastësh, mizurat e penisit, cica e bythë, portrete përbindshash. Këta vagonë kishin ardhur nga Italia si dhuratë për shqiptarët dhe askush nuk begeniste t’i pastronte. Kur doli prej banjos, vështroi përjashta  me mospërfillje  gjithçka që i kalonte para syve, ndonjë lokal të ri apo vargje vilash të vogla, ndërtuar me paratë e refugjatëve.

“Kanë filluar tani të mburren me këto” – i foli me zë vetes. Pranë tyre, ngjitur në një bashkëjetesë nga zori, rrinin shtëpitë e vogla të fshatarëve, bunkerët si guacka të mbetura nga përmbytjet. ” Jeta njerëzore është kushtëzuar nga tre cilësime shprehjesh të ndryshme – mendoi- nga abuzuesit e vegjël, nga abuzuesit e mëdhenj dhe nga ata që janë vetëm objekte të abuzimit”.

Në rrugët e prishura e të shembura vende-vende nga ujërat e Shkumbinit, shihej herë pas here ndonjë vinç e disa punëtorë që përpiqeshin me mundim të sajonin diçka sa për t’i ndrequr. Drini kishte marrë pak të ftohur atje në Pogradec dhe i ishin bllokuar hundët. Por e kishte edhe prej pijes e pagjumësisë. Nxorri shaminë e zhubrosur dhe shfryu fort hundët. Pllanga të mpiksura gjaku, të mpleksura me një si pelte të tejdukshme e mbushën plot shaminë. Prej stermundimit, apo sa herë i dhimbte koka kështu i ndodhte. I duheshin dy a tre ditë për ta marrë veten, për t’u qëruar. Por kishte dhe shumë gëlbazë prej pirjes së duhanit, sidomos kur ishte pak i ftohur. Grindej me gruan shpesh për këtë. Dilte në prag të derës dhe pështynte jashtë në kopsht. “Çfarë burri i qelbur që më ka rënë për pjesë, o zot! – e shante shpesh gruaja. Më nxorre zorrët! Ik e shih shokët e tu sa pastër rrinë. Ç’të duhet ty duhani, mor i shkretë! Janë para të hedhura kot përditë. Ku t’i gjejmë ato para? Apo mos i nxjerr ti me ate punë koti që bën, je një copë mësues letërsie që flet për gjepura budallenjsh! Shihi të tjerët sesi rrojnë. Shkojnë për punë në Itali, i marrin gratë e tyre me vete, i veshin gjithë florinj në qafë, kurse ti mbete me ato bëmat e atyre shkrimtarëve trutharë… Për çfarë i do librat? A të japin bukë sot”?

Grindje të tilla kishin përditë dhe ai nga inati i saj pështynte më fort, nganjëherë edhe tek qeska ku mbanin mbeturinat, tek lëvozhgat e ndonjë portokalli apo në tavllën e duhanit. Ajo e truante dhe e shante me duf. Ai nxehej, e shante mos më keq dhe fap në Pogradec, apo në Tiranë, apo ku ta çonin këmbët, në klub tek konjaku i bekuar me kafen ekspres, apo tek bregu i detit, ose rrugëve duke u sorollatur më kot. Ndaj nga nervozizmi i bëhej shpesh gropë në stomak dhe urinonte pa pushim.. Ose i mblidhej një si lëmsh në fyt, qe i vështiresonte frymëmarrjen dhe të rrahurat e zemrës.

Treni vazhdonte udhën rrak e zhdrak. Ai i fikte një pas një cigaret dhe i hidhte përdhe. Hyri konduktorja që po fshinte me fshesë korridorin, pa gjithë ato bishta cigaresh dhe e shau;

– Ç’është gjithë ky pisllëk? A bëni nëpër shtëpitë tuaja kështu, apo jeni mësuar kudo njëlloj?

– S’është se e kam bërë vetëm unë! – i tha ai me mospërfillje.

– E kush tjetër është këtu? – i tha ajo me inat dhe iku duke mërmëritur “S’kanë turp, s’ kanë!”- duke tërhequr pas vetes fshesën plot pluhura, shuka letrash e bishta cigaresh.

Atij iu kujtua Pogradeci. Gjithë ajo rrugë për të shkuar atje kot së koti, veç për të ikur nga shtëpia siç bënte zakonisht. Pogradecin e kishte gjetur me shi kur shkoi, pastaj nga dritarja e hotelit pa fjollat e borës që natën vonë u shkri. Edhe liqeri i Lasgushit ishte i turbullt, i ngrysur si vetë Drini në shpirt. Kishte ndenjur në dhomë tërë natën zgjuar duke pirë verë dhe duke kujtuar poetin e madh. Ndoshta për këte kishte zgjedhur këtë vend. Dhe vetëm për një ditë. Tani përsëri po vinte në Durrës. Përsëri pa Pogradecin, pa liqerin dhe pa borën. Përsëri po kthehej në shtëpi. Përsëri tek gruaja.

Treni ndaloi në stacion dhe ai zbriti. Menjëherë iu sulën disa shoferë taksish.

– Ku do të shkosh? A do taksi?

– Nuk po shkoj askund- u përgjigjej atyre dhe eci përmes bulevardit të zhurmshëm, mbushur me kioska, autobuzë, lustraxhinj e qoftexhinj, horra dhe kurva të ndyra. Kur arriti pranë një kioske të vogël librash, i pa me rradhë kopertinat e librave siç e kish gjithnjë zakon dhe iku në heshtje, midis mugut të natës që po binte në qytet.