Prof. dr. Murat YESILTAS: Lufta e Ukraines

Në vend që të zgjidhte krizën e Ukrainës përmes negociatave diplomatike, siç pritej, Putin preferoi të thellonte krizën në Ukrainë duke pranuar kërkesat për pavarësi të të ashtuquajturave Republika të Luganskut dhe Donjeckut në rajonin e Donbasit dhe të dërgonte Forcat Paqeruajtëse ruse në këtë rajon dhe më pas filloi me sulme ndaj Ukrainës. Kështu, Protokolli i Minskut, i cili ka qenë baza e negociatave për një zgjidhje që nga viti 2014 e këtej, në fakt është zhdukur. Duke mos u kënaqur me kaq, Putin renditi kushte të reja; Pranimi i aneksimit të Krimesë, heqja dorë nga ideja e futjes së Ukrainës në NATO dhe refuzimi i saj nga Ukraina dhe në fund çarmatimi i Ukrainës.

Edhe pse rajoni i Donbasit shquhet si pika kryesore në fazën në të cilën ka arritur kriza, pika kryesore ku do të zgjidhet kriza nuk do të jetë Donbasi. Tani për tani, të paktën, Putin beson se ai ka ende në dorë përshkallëzimin e krizës dhe përpiqet që çdo hap të hedhë me shumë kujdes për të arritur qëllimet e tij më të mëdha gjeopolitike. Kjo përfshin pushtimin e Ukrainës. Duke qenë se Putini e sheh Ukrainën si një element thelbësor të imagjinatës gjeopolitike ruse dhe si një përballje me Perëndimin, duket mjaft e qartë se ai nuk do të pranojë një zgjidhje krize të kufizuar në Donbas. Me fjalë të tjera, vetëm Donbasi nuk është një zgjidhje për të adresuar shqetësimet e sigurisë së Rusisë dhe shqetësimet gjeopolitike ndaj Perëndimit.

Pyetja e parë që vjen në mendje në këtë pikë është se si mund të veprojë Putin për pjesën tjetër të Donbasit. Duke pasur parasysh Çeçeninë në vitin 1999, Gjeorgjinë në vitin 2008, Krimenë në vitin 2014 dhe modele të tjera të ndërhyrjes ushtarake të Rusisë jashtë “rrethit të afërt”, masa e saj e parë mund të jetë të detyrojë Ukrainën të tërhiqet nga pjesa tjetër e rajonit të Donbasit. Realizimi i këtij skenari mund të jetë i mundur nëse Ukraina nuk preferon të mbrojë dhe heq dorë nga tokat që kontrollon aktualisht nga viti 2014, hiqen gradualisht embargot e Perëndimit dhe fuqia ushtarake shtrënguese e ushtrisë ruse rritet më tej, duke paraqitur një kërcënim të plotë lufte për Kievin.

Mundësia e dytë është të nisë një sulm mbi vijën e parë, duke luftuar në mënyrë efektive në terren me pretekstin e mbrojtjes së pakicës ruse atje, duke e detyruar Ukrainën të tërhiqet nga të gjithë kufijtë e treguar nga republikat separatiste në hartë. Sepse teksti i shkruar në të cilin Putin pranoi kërkesat për pavarësi të dy republikave mbulon të gjithë rajonin e Donbasit. Me fjalë të tjera, ushtria ukrainase është kthyer në një “pushtues” në territorin e saj sipas dokumentit të njohjes së Rusisë. Kjo do të thotë që Ukraina të largohet nga rajoni i Donbasit, të cilin tashmë e kontrollon 70%, dhe më e rëndësishmja, porti i Mariupolit, i cili është në detin Azov dhe aktualisht është nën kontrollin e Ukrainës, do të bie gjithashtu në duart e “shtetit prokurë” të Donjeckut.

Nëse ky skenar realizohet, epërsia strategjike e Rusisë në detin Azov do të forcohet dhe porti më i rëndësishëm ekonomik i Ukrainës do të jetë nën kontrollin rus. Në këtë mënyrë, Rusia do të jetë në gjendje të krijojë një lidhje tokësore me Krimenë. Ushtria ukrainase, e cila arriti të mbrojë këtë rajon strategjik përballë një sulmi nga separatistët në vitin 2014, mund të mos jetë në gjendje të përballojë më tej një ekuacion në të cilin është përfshirë Rusia dhe mund t’ia dorëzojë qytetin Rusisë. Kjo do të thotë se kriza do të kthehet kundër Ukrainës, si strategjikisht ashtu edhe simbolikisht. Mariupol është gjithashtu një nga qendrat kryesore komanduese ku menaxhohet operacioni në rajonin Donbas të Ukrainës. Kjo gjithashtu nuk është një humbje ekonomike, por logjistike, dobësim i linjës mbrojtëse të furnizimit për rajonin e Donbasit. Pra, nëse qëllimi i ardhshëm i Rusisë është të pushtojë pjesën tjetër të Donbasit, opsionet e saj mund ta detyrojnë atë të luftojë në terren. Një luftë e tillë nuk është e lehtë për Rusinë. Sepse Putin po bën më shumë analiza kosto-përfitim se zakonisht. Prandaj, Putini do të përpiqet të pushtojë Donbasin përmes shteteve prokurë në radhë të parë me metoda shtrënguese.