Astrit Lulushi: Piktura që u bënë të famshme

Një vjedhje e pikturës “Mona Lisa” e ndihmoi atë të bëhej e famshme.

Sot, “Mona Lisa” e Leonardo da Vinçit është ndoshta piktura më e famshme në botë – dhe e meriton vlerësimin. I pikturuar ndërmjet viteve 1503 dhe 1519, ky portret (zakonisht besohet se është i fisnikes italiane Lisa del Giocondo) pasqyron kuptimin e thellë të polimatit të Rilindjes për formën e tij të artit dhe është analizuar në thellësi për dekada, nëse jo më shumë. Megjithëse disa sektorë të botës së artit e konsideruan portretin si një kryevepër, deri në vitet 1860, publiku i gjerë dinte pak për të deri në shekullin e 20-të. Më pas, ndodhi e paimagjinueshme – “Mona Lisa” u vodh.

Në orët e hershme të mëngjesit të 21 gushtit 1911, pasi kaluan natën duke u fshehur në një dollap me furnizime arti në Luvër, tre “punëtorë” italianë e morrën “Mona Lisa”, e shkëputën atë nga vendi i saj i mbrojtur dhe hodhën një batanije dhe u larguan pa u zbuluar, duke hipur në një tren në stacionin Quai d’Orsay në orën 7:47 të mëngjesit. Vjedhja u bë një skandal ndërkombëtar dhe gazetat në mbarë botën publikuan histori rreth kërkimit më shumë se dy-vjeçar për kryeveprën e munguar. Më në fund, në dhjetor 1913, piktura u gjet në Firence, Itali, pas një tentative shitjeje nga drejtuesi i grabitjes, Vincenzo Perugia – i cili në fakt kishte punuar në Luvër për një kohë, duke instaluar kuti xhami mbi pikturat. Më pas thesari shkoi në një turne në Itali derisa u kthye në muzeun e famshëm francez në fillim të vitit 1914.

Edhe pse “Mona Lisa” dhe buzëqeshja e saj djallëzore mbijetuan të padëmtuara, reputacioni i pikturës kishte ndryshuar përgjithmonë, me titujt e shumtë për vjedhjen që e bënë atë. një emër familjar që ka qëndruar deri më sot.

“Mona Lisa” ishte varur dikur në dhomën e gjumit të Napoleon Bonapartit.

Sfondi i mjegullt i “Mona Lisa” është një stil  i pashohur specifik pikture.

Madhësia (në inç) e “Mona Lisa”, 30 x 23.

Viti që Luvri u bë muze u ndërtua si kështjellë 1793.

Viti që “Mona Lisa” u shfaq për herë të parë në Luvër ishte 1815.

30 mijë është mesatarja e njerëzve që tani shohin “Mona Lisa” çdo ditë,

“The Scream” i Edvard Munch u vodh gjithashtu… dy herë.

Asnjë pikturë nuk kap tmerrin ekzistencial ashtu si “The Scream” e Edvard Munch. Krijuar në 1893, kryevepra e Munch përshkruan një figurë fantazmë, jo në mes të britmës siç supozojnë shumë, por në “ulërimën e madhe në të gjithë natyrën”, sipas mbishkrimit të vetë artistit në një botim litografik të veprës. Piktura është aq e famshme, sa është një nga veprat e pakta të artit që merr nderin e rrallë të emoji-ve të saj. Sigurisht, popullariteti mund të frymëzojë gjithashtu llojin e gabuar të vëmendjes, dhe në shkurt 1994, në ditën e hapjes së Lojërave Olimpike Dimërore në Lillehammer, Norvegji, dy hajdutë vodhën kryeveprën e Munch nga Galeria Kombëtare e Oslos. Hajdutët lanë pas vetëm një shënim të shkurtër: “Faleminderit për sigurinë e dobët”. Për fat të mirë, piktura u gjet – e identifikuar si e vërtetë falë një spërkatjeje dylli qiri në pjesën e përparme të saj – tre muaj më vonë në Åsgardstrand, Norvegji, një qytet ku Munch jetoi dhe punoi për vite me radhë. Më pas, në vitin 2004, një version tjetër i “The Scream” (Munch pikturoi disa) u vodh nga Muzeu Munch në Oslo; ajo u gjet dy vjet më vonë. Siç ndodhi me “Mona Lizën”, këto vjedhje – megjithëse krime të tmerrshme – vetëm sa i shtuan famë ndërkombëtare pikturës.