Kërkesa e 260 ekspertëve dhe organizatave joqeveritare (OHCHR) për ndalimin e ekzekutimit të burgosurve politikë në Iran

Një koalicion prej 260 ekspertësh të shquar ndërkombëtarë dhe organizatash joqeveritare i ka bërë thirrje urgjente Volker Türk që të ndërhyjë në rastin e Behruz Ehsani, 69 vjeç dhe Mehdi Hasani, 48 vjeç, të dy anëtarë të Organizatës së Muxhahedinëve të Popullit të Iranit.

Të dy këta janë dënuar me vdekje pas një gjyqi të padrejtë dhe sot janë transferuar me forcë nga burgu Evin në burgun Qezelhesar. Ky burg është vendi ku ndodhin shumica e ekzekutimeve në Iran.

Në letër theksohet se ky transferim i papritur, së bashku me ndërprerjen e linjave të komunikimit, tregon se autoritetet iraniane mund të jenë duke u përgatitur për një ekzekutim të fshehtë. Behruz Ehsani dhe Mehdi Hasani u dënuan me vdekje në shtator 2024 në Degën 26 të Gjykatës Revolucionare të Teheranit me akuza si “rebelim,” “luftë kundër Zotit” dhe “anëtarësim në Organizatën e Muxhahedinëve të Popullit të Iranit.” Këto dënime u shqiptuan në mes të raportimeve të besueshme për tortura dhe pa asnjë standard të një gjyqi të drejtë, duke shkelur detyrimet ndërkombëtare të të drejtave të njeriut të Iranit.

Letra gjithashtu vë në pah përdorimin e shtuar të dënimit me vdekje nga regjimi si një mjet për shtypje politike, me rreth 1000 ekzekutime vetëm në vitin 2024. Behruz Ehsani dhe Mehdi Hasani ishin aktivistë të zjarrtë kundër dënimit me vdekje dhe morën pjesë në fushatën “Jo ekzekutimeve të martave” e cila mobilizoi rezistencën në 34 burgje në të gjithë vendin.

Firmëtarët e letrës i kërkojnë Volker Türk që të dënojë ekzekutimet e planifikuara, të rrisë presionin ndërkombëtar mbi Iranin dhe të sigurojë qasje për vëzhgues të pavarur për të vlerësuar kushtet e të burgosurve politikë. Ata theksojnë se komuniteti ndërkombëtar duhet të veprojë me shpejtësi për të parandaluar këto ekzekutime dhe t’i konsiderojë ato si pjesë të një shtypjeje sistematike kundër opozitës në Iran.

Në fund të letrës thuhet: “Koha është thelbësore,” duke i bërë thirrje Kombeve të Bashkuara dhe liderëve botërorë që të veprojnë me vendosmëri kundër asaj që e përshkruajnë si “shkelje flagrante të të drejtave të njeriut.”

Reagimet globale dhe mbështetja
Letra e përfaqësuesve të Parlamentit Europian

Përfaqësuesit e Parlamentit Europian, në një deklaratë urgjente, i kanë bërë thirrje Kombeve të Bashkuara, Komisionerit të Lartë për të Drejtat e Njeriut dhe raportuesve të veçantë për Iranin që të ndërhyjnë për të ndaluar këto ekzekutime. Ndër firmëtarët e kësaj deklarate përmenden:
• Françisko Asis
• Petras Austreviçius
• Sebastian Everding
• Veronika Vercionova
• Vili Sovndal
• Loucas Fourlas
• dhe përfaqësues të tjerë të shquar.

Kjo deklaratë kërkon ndalimin e menjëhershëm të këtyre ekzekutimeve dhe ushtrimin e presionit diplomatik mbi autoritetet iraniane.

Komiteti Britanik për Lirinë e Iranit
Komiteti Britanik për Lirinë e Iranit ka publikuar gjithashtu një deklaratë të ngjashme, duke bërë thirrje për veprime urgjente nga qeveria britanike dhe Kombet e Bashkuara. Në këtë deklaratë thuhet se këta dy të burgosur janë viktima të shtypjes gjyqësore për shkak të anëtarësimit të tyre në Organizatën e Muxhahedinëve të Popullit të Iranit.

Disa nga anëtarët e shquar të këtij komiteti që kanë mbështetur deklaratën përfshijnë:
• Lord Carlile
• Lord Dholakia
• Baroness Cox
• Sir Roger Gale
• Bab Blackman
• Jim Shannon
• Mark Williams

Ky komitet ka theksuar rëndësinë e vendosjes së sanksioneve ndaj zyrtarëve iranianë, përfshirë Ali Khamenei.

Deklarata e Komitetit Francez për një Iran Demokratik
Komiteti Francez për një Iran Demokratik ka dënuar me forcë transferimin e këtyre dy të burgosurve dhe i ka bërë thirrje qeverisë franceze dhe organizatave ndërkombëtare që të përdorin të gjitha mjetet diplomatike për të ndaluar këto ekzekutime. Deklarata thekson rëndësinë e rolit të komunitetit ndërkombëtar në parandalimin e shkeljeve të të drejtave të njeriut.

Amnesty International dhe thirrja për veprim urgjent
Amnesty International, në disa deklarata, e ka përshkruar gjykimin dhe dënimin me vdekje të këtyre dy të burgosurve si të padrejtë dhe të pabazuar. Organizata ka bërë thirrje për ndalimin e menjëhershëm të ekzekutimeve dhe ka kërkuar që të gjitha shtetet të ndërmarrin veprime për të shpëtuar jetën e tyre.

Detajet e gjyqit dhe gjendja e të burgosurve
Behruz Ehsani dhe Mehdi Hasani u dënuan në një gjyq pesëminutësh që Amnesty International e përshkroi si “thellësisht të padrejtë.” Ata nuk kishin qasje në avokat nga momenti i arrestimit deri disa javë para gjykimit dhe u përballën me presion dhe tortura. Raportohet se Ehsani kaloi 50 ditë në izolim në bllokun 240 të burgut Evin dhe iu nënshtrua presionit të rëndë për të pranuar akuza.

Në shtator 2024, një letër e Behruz Ehsanit, e nxjerrë fshehurazi nga burgu, u publikua. Në këtë letër ai shkroi: “Heshtja e komunitetit ndërkombëtar e bën këtë regjim më të guximshëm për të ekzekutuar.” Kjo letër ishte pjesë e fushatës “Jo ekzekutimeve të martave” e cila u organizua nga të burgosurit politikë për të luftuar kundër dënimit me vdekje.

Ndërprerja e përkohshme e zbatimit të dënimit
Më 27 janar 2025, Mustafa Nili dhe Babak Paknia, avokatët mbrojtës të këtyre dy të burgosurve, njoftuan se Gjykata e Lartë e Iranit kishte lëshuar një urdhër për ndalimin e përkohshëm të ekzekutimit. Ky ndalim do të zgjasë deri në përfundimin e rishikimit të çështjes. Megjithatë, komuniteti ndërkombëtar mbetet i shqetësuar se ky shtyrje mund të jetë vetëm për të ulur presionin ndërkombëtar dhe se rreziku i ekzekutimit mbetet ende.

Rëndësia e veprimit global
Organizatat për të drejtat e njeriut, përfshirë Amnesty International, theksojnë se ndalimi i këtyre ekzekutimeve kërkon presion të vazhdueshëm dhe të koordinuar nga komuniteti ndërkombëtar. U kërkohet shteteve europiane dhe Kombeve të Bashkuara të përdorin të gjitha mjetet për të shpëtuar jetën e këtyre dy të burgosurve. Gjithashtu, theksohet se autorët e këtyre shkeljeve të të drejtave të njeriut, përfshirë Ali Khamenei dhe zyrtarët gjyqësorë iranianë, duhet të përballen me sanksione ndërkombëtare.

Përfundimi
Rasti i Behruz Ehsanit dhe Mehdi Hasanit është kthyer në një simbol të shtypjes së të drejtave të njeriut në Iran. Mbështetja e gjerë nga parlamentet e Europës, Britanisë dhe Francës, si dhe thirrjet e Amnesty International, tregojnë se komuniteti ndërkombëtar nuk mund të qëndrojë indiferent ndaj këtyre shkeljeve flagrante të të drejtave të njeriut. Çdo orë është e rëndësishme dhe përpjekjet duhet të dyfishohen për të ndaluar këto ekzekutime.