Përsheshi rus në Ballkan që nuk e hëngri SHBA

Për muaj, Kosova, Maqedonia dhe Shqipëria kanë qenë të embrionuar në krizat e llojeve të ndryshme. Por gjatë ditëve të fundit, peizazhet politike në secilën nga këto vende janë zhvendosur papritmas, dhe për mirë. Politikanët kosovarë, të cilët normalisht e përbuzin njëri-tjetrin, kanë arritur një marrëveshje për të marrë pjesë së bashku në zgjedhje më 11 qershor. Në Shqipëri, një parti që kishte kërcënuar për muaj për të bojkotuar zgjedhjet, pranoi të merrte pjesë. Dhe presidenti i Maqedonisë më në fund ra dakord të lejojë të formojë një qeveri, duke i dhënë fund një bllokimi pesë mujor që kishte çuar në grindje në rrugë dhe brenda vetë parlamentit të vendit.

Kriza në Kosovë ishte më e mprehta. Më 10 maj qeveria e vendit ra kur Partia Demokratike e Kosovës (PDK) e Hashim Thaçit, president, u tërhoq nga koalicioni qeverisës. PDK dëshironte të mbante zgjedhje përpara se mbështetja popullore në rënie të vijonte më tej. Shkak i kolapsit të menjëhershëm ishte dështimi i parlamentit për të ratifikuar një marrëveshje kufitare me Malin e Zi. Frika ishte se në një vend me një klasë politike të ndarë që ka luftuar për të krijuar stabilitet që nga shpallja e pavarësisë nga Serbia në 2008, kaosi mund të jetë prapa derës.

Në vend të kësaj, më 16 maj PDK njoftoi në mënyrë të papritur se po formonte një koalicion të fushatës me dy krerë të tjerë të rëndësishëm politikë, Fatmir Limaj dhe Ramush Haradinaj, një ish-kryeministër. Të dy burrat janë gjykuar për krime lufte dhe u liruan: së bashku me z. Thaçi ishin komandantë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës (UÇK), të cilët luftuan Serbinë në luftën e viteve 1998-99 që çuan në shkëputjen e Kosovës. Si president, zoti Thaçi tani zyrtarisht është jo-partiak dhe PDK tani kryesohet nga Kadri Veseli, ish-komandant në shërbimin e inteligjencës së UÇK-së.

Ish-kryekomandantët e UÇK-së njihen për urrejtje ndaj njëri-tjetrit. Por së bashku, ata kanë një shans të mirë për të fituar zgjedhjet e ardhshme. Çdo triumf mund të jetë afatshkurtër: një tribunal i ri i ngritur në Hagë për të gjykuar krimet e luftës dhe krimin e organizuar në Kosovë pritet të lëshojë aktakuza më vonë këtë vit dhe raporti që çoi në themelimin e tij përmendi të katër udhëheqësit si objektiva të mundshëm të hetimit. Të gjithë e mohojnë çdo përfshirje në krime lufte. Sidoqoftë, shumica e kosovarëve kanë humbur interesin në gjykatat ndërkombëtare. Ata janë të shqetësuar për punën, kujdesin shëndetësor dhe arsimin.

Në Maqedoni, kriza filloi pas zgjedhjeve të dhjetorit të kaluar, kur partia konservatore VMRO, e cila kishte qenë në pushtet që nga viti 2006, e gjeti veten të paaftë për të formuar një koalicion. Presidenti Gjorge Ivanov refuzoi kërkesën  e socialdemokratëve dhe aleatët e tyre etnikë shqiptarë që të formojnë një qeveri, edhe pse kishin votat në parlament për ta bërë këtë, duke i quajtur ata një kërcënim për sigurinë kombëtare. Ata u përgjigjën se udhëheqësit e VMRO-së kanë frikë të heqin dorë nga pushteti për shkak të frikës nga akuzat për korrupsion.

Më 27 prill, deputetët e VMRO-së hapën dyert e parlamentit për protestuesit, të cilët sulmuan dhe rrahën deputetët e Social Demokratëve. Nëse ata mendonin se kjo do t’i ndihmonte ata të mbanin pushtetin, gabuan. Nën presionin në rritje nga Bashkimi Europian dhe Amerika, VMRO humbi kohezionin. Më 17 maj, presidenti më në fund u largua dhe i kërkoi socialdemokratëve të formojnë një qeveri.

Ndërkohë në Shqipëri, Partia Demokratike e opozitës kishte artikuluar tre muajt e fundit se do të bojkotonte zgjedhjet e ardhshme, të planifikuar për në 25 qershor. Socialistët sundues thanë se demokratët kishin frikë të humbnin. Demokratët rikujtuan se udhëheqësit e socialistëve ishin në lidhje me kontrabandistët e drogës dhe do të ndikonin në rezultate. Në fillim të 18 majit, e pamundura u bë befas realitet: udhëheqësit e të dyja palëve arritën një marrëveshje për të marrë pjesë në zgjedhje siç ishte planifikuar.

Gjatë javëve të fundit, Kosova, Shqipëria dhe Maqedonia janë vizituar nga ndihmës sekretari amerikan i shtetit për rajonin, Hoyt Brian Yee. Vizita e tij mund të ketë pasur të bëjë me hapjen e papritur të politikanëve ndaj kompromisit. Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara janë brengosur gjithnjë e më shumë nga rritja e ndikimit rus në rajon. Ata shqetësohen se konflikti në Ballkanin Perëndimor mund të prishë politikat e tyre të tjera apo edhe t’i detyrojë ata të ndërhyjnë përsëri, ashtu siç bënë në vitet 1990. Megjithë përmirësimet e fundit, mbetet potencial për kaos; Ata do të duhet të qëndrojnë të përfshirë. /Marrë nga “The Economist” – përktheu Tiranapost.al/