Silvana Begaj: Bujqësia dhe pesha e saj në ekonominë shqiptare

Shqipëria (në aspektin natyror) është e bekuar me rreth 260 ditë në vit diell me një klimë mesdhetare shumë favorizuese për çdo lloj kulture bujqësore me toka vitale për zhvillimin e bimësisë.

Shqipëria (në aspektin e tregut) është porta e Europës e me gjërë. Specialistët e fermerët kanë eksperienca dhe kanë marrë rendimente të larta kryesisht ne ultësirat bregdetare dhe lumenjëve

Por fatkeqesisht të prapambetur. Pse?

Shpesh shohim skena të zakonshme të flakjes së produkteve në rrugë në mungesë të tregut të shitjes në mungesë të logjistikës dhe infrastrukturës.

Bujqësia duhet të ishte hallka kryesore për rritjen dhe zhvillimin ekonomik të vendit tonë dhe patjetër fokus i çdo qeverie për zhvillimin e saj duke formuar kushtet e nevojshme për fermerët.

Shpesh shohim skena të zakonshme të flakjes së produkteve në rrugë në mungesë të tregut të shitjes në mungesë të logjistikës dhe infrastrukturës.

Prodhimeve tona bio nuk furnizojnë as tregun e brendeshëm e jo më atë te jashtëm (me përjashtime të vogla), e kjo për shkak të paaftësisë organizuese dhe menaxhuese të instancave përkatëse.

Sot, Shqipëria ka afërsisht 1 milion fermerë ku iu jepet diku reth 6 milionë euro subvencione në vit. Pra 600 lekë për fermer në vit mesatarja ku vetëm për të cuar produktet në treg një fermeri i duhet më shumë se 10 fish shpenzime. Pa llogaritur koston e lartë të kredive që apilkohet për fermerët për mekanikën bujqësore…

Atëherë si mundet ne të pretendojmë fuqizimin e këtij sektori e ta kthejmë në një nga sektorët më strategjik kur strukturat shteërore nuk merret seriozisht?

Problematikat e bujqësisë dhe ecjes përpara të këtij sektori u vertetuan që nuk janë vetëm grantet si formulë magjike e servirur nga qeveritë për fermerin edhe pse një pjesë e këtyre granteve abuzohen dhe cohen sipas tarafeve politike apo dhe në mënyrë jo të drejtë e korruptive, por krahas kësaj eficenca dhe efikasiteti i produkteve të prodhuara nga fermerët është në nivele skandaloze.

Pse? Fermeri ynë më shumë se 60% të kohës merret për të gjetur tregun e shitjes së prodhimit duke i krijuar stres, harxhim kohe dhe rënie të produktivitetit të prodhimit duke e bërë atë një person të gjithanshëm. Duhet patjetër të mendojë për mbjelljen, mbarvatjet e prodhimit, rritjen, korrjen, vjeljen dhe shitjen e saj duke e kthyer më shumë se gjysmën e kohës si tregëtar ndërkohë që detyra kryesore dhe e vetme e tij duhet të jetë fokusi tek prodhimi që jep toka.

Ne nuk po i japim përparësinë si sektor strategjik Bujqësisë e cila së bashku me Turizmin mund të jenë avagarda e fuqizimit të ekonomisë Shqipëtare. Bujqësia është një sektor i jashtëzakonshëm për gjenerim të ardhurash duke marrë parasysh faktin se BE importon më shumë se 120 miliardë euro në vit produkte bujqësore duke treguar sesa uri ka ky treg sot për këtë sektor, pa menduar dhe llogaritur kërkesën e brendeshme ku shumica e produkteve bujqësore importohen nga Maqedonia e Veriut, Italia, Greqia, vendet e Amerikës së Jugut etj.

Ne, në nivelin strategjik duhet të rikonstruktojmë mënyrën e organizimit të mekanizmave bujqësorë duke ngritur struktura ndërmjetëse, grumbulluese, mangazinuese të koordinuara dhe me projekt-plane të detajuara për mënyrën e se çfarë duhet të prodhohet, çfarë kërkohet specifikisht për t’u prodhuar duke orientuar fermerin drejt eficencës dhe produktivitetit. Çfarë i kushton shtetit nëse ngre një strukture të vogël e operative me agjentë tregjesh nëpër Europë të cilët të paguhen sipas kontratave që lidhin e realizojnë midis fermerëve shqipëtare dhe tregëtarëve të huaj. Por këta persona të përzgjidhen nga specialistët më ambicioze të bujqësise që njohin prodhimet, mundësitë dhe kërkesat e tregut.

Këto struktura ndërmjetëse duhet të presin produktin nga fermeri, të lidhin kontrata me ta afatgjata dhe afat mesme apo dhe sezonale, të grumbullojnë produktet sipas kërkesës dhe studimeve të tregut vendas, por edhe atë ndërkombëtar. Janë pikërisht këto struktura që bëjnë shitjen e prodhimit dhe jo fermeri. Kjo do sillte më shumë orë dhe kohë të harxhuara në punë për fermerin ,më shumë prodhim dhe nxitje, më pak stres për tregun e shitjes, më shumë të ardhura, më shumë rritje ekonomike.

Pika tjetër e rëndësishme është rritja e studimeve shkencore në bujqësinë e farërave sipas parametrave europiane dhe të përshtarura me kushtet klimaterike të vendit tonë duke i dhënë një kanalizim dhe eficencë prodhimit.

Një hallkë tjetër e rëndësishme është kultura dhe instruksionet për fermerët se si të përdorin plehrat, kultivimin e produkteve që kërkon tregu, sesi duhen mirëmbajtur, mbjellur dhe deri korrur apo vjelur duke i njohur me të rejat e fundit të teknologjisë. Duhet krijuar një praktikë që fermeri të rrisi diapazonin mbi kultura të caktuara mbjelljeje.

Një pikë shumë e rëndësishme është adresimi i produkteve që ka kërkesë tregu në kohë të ndryshme duke e orientuar fermerin për kultivimin e farërave dhe kulturave të ndryshme bujqësore.

Një anë tjetër e bujqësisë sonë është fragmentarizimi i tokës. Toka duke qenë për familje shumë e vogël nuk po arrijmë të krijojmë ferma të mëdha me qëllim rritjen e potencialit të saj. Për këtë duhet një strategji bashkëveprimi dhe komunikimi duke shpalosur tek fermeri rëndësinë e bashkimit të fermave si një mënyrë për rritjen e efikasitetit të tyre dhe eficencës së prodhimit.

Sigurisht, me interes është rritja dhe zhvillimi i bujqësisë bio dhe organike, e cila është një kërkesë shumë e madhe për vendet europiane dhe ne nuk po e zhvillojmë edhe pse kjo do sillte shtimin e vendeve të punës, ruajtjen e mjedisit dhe shqyrtimin e ideve për turizmin bujqësor i cili është një sektor shumë i prapmbetur ose inekzistent.

Ne kemi eksperiencën, tokën, klimën, njerëzit dhe njohuritë, ndaj Pozitiviteti sjell ndryshimin në ndërgjegje dhe punë e cila përkthehet në më shumë ekonomi familjare dhe ecje përpara për vendin.

Ndaj i lutem Diellit: kur ndriçon Shqipërinë, të lutem ndriço dhe mendjet e atyre që kanë lapsin në dorë dhe të fillojnë të veprojnë konkretisht dhe seriozisht për këtë sektor.