Brahim Avdyli: HAJDUTËT E KOSTANCËS

 

 

Tregim

 

Në këtë kohë, më kishin rrjedhur të gjitha rrëfimet e mia në kundërshtim të logjikës normale, edhe pse janë të treguara normalisht. Për mua, ato janë “rrëfime normale” dhe reale. Edhe pse më thirrin kudo Mixha Lalë, nuk kam çka t’u them përveç faktit se ndjehem ende i ri. Normalja dhe abnormalja janë vëllezër e motra, e sikur ka diçka tërheqëse në mes tyre.

Pa marrë parasysh se si e marrin këte njerëzit, nuk kanë kurrfarë rëndësie dhe nuk janë as ndarje e opinionit. Le të mendojnë njerëzit ç’të duan! Nuk e bëjnë edhe një vijë të ndryshimit të rrjedhave të kësaj jete.

Prej të gjitha gjërave të mia, të përjetuara në skutën time një dhomëshe e gjysmë, plot me libra, myk e gjëra të falura apo të hedhura për “fabrikën e hedhurinave”, janë prap të marrura dhe në veçanti të mbledhura prej meje. Janë bërë nëpër viruset dy vjeçare të Koronës, ndonjëherë të sëmundjes së saj, të cilën deri vonë nuk e kam ditur se është ky “virus” që mund të merrej legalisht edhe nga mjekët e tij. I pata marrë dy injektione të Covid-19, të tipit “Biotech/Pfizer” dhe mendoja se jam i mbrojtur prej tyre. Në të vërtetë, i ruhesha shumë takimeve të ndyshme me njerëz dhe e mbaja kudo maskën.

Pa e ditur e kisha “marrë” virusin e mbjellur përbrenda trupit dhe dola i lodhur edhe nga Migrena shumëvjeçare. Banesa qe për mua vetëm një burg. Isha shumë i mërzitur me vetmi e dërrasat qenë plot pluhur dhe kollitje.

Thashë, të iki sa më larg një ditë, sepse nuk mund ta lëshoja banesën. Edhe të hollat i kam me rezervë. Kjo ishte e vetmja mundësi. Do të duhet të ikja çdoherë nga i njëjti vend, edhe pse kthehesha përsëri në fillim. Kur lëvizja, ishte dalja nga rrjedhat e kohës sime.

Kjo gjë ma shënonte njëfarë rifillimi apo përpjekje për të dalur nga fati prej librit të kohës. Po, po, librit të kohës! Bëja përpjekje për të sjellur diçka të re, diçka të rëndësishme. Ishte njëfarë lufte me fatin tim!…

Më ra ndërmend qyteti i Kostancës, i cili, megjithate kishte një veçanti për mua dhe do të dërgoja edhe këtë letër, larg në Gjermani. Posta kushton më lirë se sa në Zvicër, kështu që do të kompenzoja rrugën time me dërgimin e letrës. Pak diell do të këmbeja, gjithsesi. E në qoftë se belbëzoj nga mungesa e dhëmbëve të mi, të hjekur me dana të rrymës elektrike, ani se ka dhembje të mëdha, e nuk mund t’i vendos tjerët, sepse kushtojnë shumë, atje njerëzit nuk i kanë viruset e përqeshjes e do të më presin më mirë. Në fund të fundit, nëpër gabime e nëpër fjalë, që pak dëgjohen apo nuk ndëgjohen mirë, do të kaloj edhe nëpër morinë e njerzëve. Do ta ruaj kuletën time kudo, që të mos i humb dokumentet shtetërore dhe ato pak të holla, sepse kësaj çështje nuk i dihej. Të paktën, vështirë se mund të sigurohen të gjitha dokumentët.

Ka pyetje e pas pyetjeve. P.sh. dokumentet e Zvicrës nuk do të jepeshin lehtë, pasi të bëje deklaratën në Policinë Kantonale, e ta dëshmoje se nuk ke bërë ndonjë “shitje” të tyre, e ku ta di se çka pyesnin ata. Do të kisha halle të tjera. Pa dokumente nuk mund të dilja jashta shtetit…

Buzë Kostancës, në Kreuzlingen, e kisha një mik, Rremi flokëbardhë, të cilin dhjetë herë kam shkuar për ta gjetur e për ta parë, por ai nuk ka se si të më takojë apo nuk ka dashur që të dalë, sepse jam pa të holla e pa punë, e qe sa vite me radhë, vetëm me pensionin invalidor. Nuk ka gjasa të paguaj për veten dhe për të tjerët, që të jemi së bashku.

Çuditërisht, duke udhëtuar me trena, nja dy orë deri në Gjermani, m’u përgjegj në telefon miku im, Flokëbardhi, se nuk guxon të dalë prej shtëpie dhe nuk guxon askush që ta vizitojë, meqë ishte në karantinë, nga virusi i Koronës. Haa, Korona! Ai i kishte marrë injektionet kundër kovidit, por qenka i infektuar. Në vend se ta mbronin injektionet, e paskan infektuar!

Sa keq më erdhi! Ia shpreha të gjitha fjalët e mia më të mira. I dhashë durim. Në tjetrën anë, sikur më erdhi të qaj. Ktheva kokën dhe pashë dy vajza të jashtëzakonshme, që po më shikonin. Në karriken e parë ishte vajza shumë e re dhe e bukur, që më shikonte. Ç’e do! Ajo ishte e re dhe unë isha gjysh për të. Nuk bën që ta nxis që të më shikojë, sepse më përqesh, pastaj e ku ta bëj vendin! Ajo, duke më shikuar, edhe njëherë më buzëqeshi. Atëherë, buzëqesha edhe unë, pakëz si i ngrirë. E megjithëse i kishte vetë pantollonat e shkyer dhe mjaft pedante, e pastuar dhe e rregulluar mirë, vazhdimisht po më shikonte, sikur me buzëqeshje. Nuk mendoja se mund të kisha kohë të shoqëroheshim së bashku. Pastaj, po të kërkonte të bëjë ndonjë shpenzim të madh do të ngelesha në vend, sepse kisha të holla pak e nuk i shpenzoja.

Shmova aq gjatë me vete dhe e lash njëherë këtë punë. Koha po rridhte ndër mendime. E kishim humbur ndjesinë e kohës dhe kështu shkonte gati gjysma e ditës, nëpër udhëtime. Dy rrugë e dy trena dhe pritja e trenit në një drejtim kalonte pa e marrë vesh. Nuk e di cili ishte faktori i parë që prore më shtynte në këtë udhtim apo kishte aq gjëra të vërteta për të parë rrugës ose për të parë atje. Për mua, ky ishte perëndimi dhe Gjermania…

Në karriken prapa saj e në anën e djathtë, të krahut të vajzës së parë, ishte ulur edhe një vajzë tjetër, e re dhe mjaft elokuente, me një fund të gjatë e palë-palë, për pranverë, me flokë bjonde, që kur hyri e më shikoi ngultas, por u ulë në atë karrikë, sado që kishte vend tek unë. Ishte mbi tridhjetë e pesë vjeçare. Po ç’të flisja me te? Edhe ajo do të më kishte marrë në brina! I kishte arësyet e veta! Edhe këte e mirrja parasysh. Të paktën, kur flisja, bëja disa gabime. A ishte fakt i mirë ky për të më buzëqeshur?! Po pra!

Të paktën, do të arrija deri në Kostancë, përpara zonjës në përmendore te parku, e cila i mbanë dy dreqër apo dy demonë lart me të dy duart dhe është gjysmë e zhveshur, sepse gjoksi i saj i fryrë sikur e shpërthente hapësiren. Ta marrësh në përgjithësi, e përsërit Balzakun. Nuk e di çka do të thotë! Më pëlqente të rrija pranë saj. Do t’i flisja pa frikë e pa hezitim, sepse nuk do të më injoronte. As nuk më kthente përgjigjen, në njëren anë e as në tjetrën.

Të gjitha çështjet që më pllakosnin, i ktheja përsëri para saj. Të paktën, ajo nuk do të më përqeshte. A qeshin përmendoret apo ata që e kanë ndërtuar atë, përballë me liqenin e bukur e madhor, në të cilin merrnin pjesë të tri shtetet? Nuk e di! Sillet gjithnjë rrotull e ngadalë, madje shumë ngadalë, sa nuk e merrje vesh as këtë rrotullim, në raport me kohën. Sikur është oaza e shpëtimit nga demonët apo diçka tjetër.

Të marrësh për bazë, ajo i mbante lartë demonët me duar dhe u tregonte diçka njerëzve. Për shembull, u tregonte atyre se si u vidhej koha.

Në fakt, ata duken si mbretër, nga bota tjetër. E sillnin fatin nga njëri e te tjetri. Apo nuk e kuptoje këtë çështje. Sidoqoftë, ishin të padukshëm në këtë botë…

Kur arrita te Posta Kryesore, më ndodhi një befasi! Kolona e grave dhe e njerëzve që prisnin ishte shtrirë deri përtej udhës! Në atë postë kisha qenë dhjetra herë dhe punonin katër sportela. Sot, po shtrihej turma deri përtej udhës. Të rreshtuarit njëri-pas tjetrit, pa dy metra distancë dhe maska në gojë, ia kishin zënë terrenin edhe restorantit të madh! Çudi! E zura edhe vendin tim në radhë, pas një plake, e po prisja në rresht.

Shikoja ndonjëherë në të gjitha anët. Diell kishte, si të qe pranvera. Më digjte zemra e plakut të ri me këtë bukuri të mirëfilltë dhe me këta njerëz, të të gjitha moshave, pa kualifikime të origjinës së tyre. Të folurën e kishin pa spica. Nuk më pyeste asnjeri për moshën e të gjithë kishin mirëkuptim.

Si nuk e kam patur një fat të mirë të jem këtu e të mos jem midis njerëzve që më urrejnë?! Ani pse ky qytet kishte gjasa me origjinën time, por askush nuk e merrte seriozisht të kaluarën mijëvjeçare? Jo! Ishte harruar.

Dikur, iu afrova një stubi të dritës, pranë cilës qëndronte një lypës i ri, pa fjalë, me rrobe të vjetra dhe i përbaltur, sikur të ketë kaluar jetën e tij pa shtëpi. M’u dridh trupi nga mendimi për të dhe për vete. Çka do të kisha bërë unë po të isha në vend të tij? Kjo duket se është edhe më keq!

Edhe unë jam keq, por e keqja nga e keqja ka dallim. Ky ishte një lypës i pafjalë e pabujë, i mërzitur edhe me botën që lëvrinte përskaj. Të paktën, në kolonën tonë kishte shumë lloje të njerëzve, të cilët nuk merreshin me mend. Ai më shikoi njëherë, pak si nën vetullat e tij të mërzitura, por i erdhi keq që të kërkonte ndonjë gjë. Nga rrobet e mia të vjetra, por të hekurosura, kuptonte më shumë. Prandaj heshti edhe më tutje.

Atëherë, e nxorra kuletën time dhe nxjerra prej saj pesëdhjetë qindarka dhe i hodha në gotën e letrës së tij. Ai e vendosi dorën në zemër dhe kjo gjë do të thoshte shumë çka. Poashtu, pa fjalë ia ktheva përgjegjen me dorë në zemër. Në fakt, zemrën e kuptonte më mirë se të tjerët.

Dikur, pas pak, lypësi i tregoi tri ditët që ishte e mbyllur kjo postë, e të tretën ishte sot, deri në ora dy. Si duket, edhe këta njerëz kanë pasur vdekje nga virusi i koronës. Pjesa dërmuese e tyre i kanë marrë injekcionet dhe në brendësinë e trupit e kanë ndoshta hajdutin e vdekjes.

Kjo më çuditi! E dija përse ishte kjo turmë e gjatë që priste në rrjesht dhe ecte ngadalë! Dy sportela punonin, por si deklaroi plaka para meje, punonin të gjithë ngadalë. Kur shkojnë te dera, e shohim shpalljen e tyre.

Unë, buzëqesha i ndryrë në vete! Po e mendoja se do të qe më mirë sikur shteti të më jepte njëherë “Lotton”, të cilën kohë pas kohe e luaja me pak të holla, sa herë udhëtoja, e për aq lëvizje të miat nëpër llogari magjistare nuk ua qëlloja numrave dhe Jackpotos.

Çudi, si nuk e zija asnjëherë fitimin në këtë lojë, me ato pak të holla, të cilat i ruaja nga ushqimi apo diçka që do të blehej dhe vija ndonjëherë për ta luajtur loterinë. Të tjerët, i shpezonin në veshje e për ushqim, unë ecja me të njëjtat rrobe, sepse as ato nuk i shtjerresha, meqë endesha pak…

Papritmas, u kthye nga unë plaka e më tha:

– Të kishim qenë të gjithë këta hajdutë, piratë, e t’ia kishim mësyer një banke për ta plaçkitur, aq sa pritëm këtu, do ta kishim nxjerrur jetën për një ditë! Çka mendoni ju?! Apo jo?!

U zgjova nga ëndërrat befas dhe qesha menjëherë. Më ra papriturazi të habitesha me plakën! Si e gjeti ajo këtë mendim!

– Ah, kurrë nuk e kisha menduar një gjë të tillë, edhe pse qe shumë vite me radhë kam nevojë për të holla. E kjo është posta, nuk është bankë!

– Edhe këtu ka dy multimata të të hollave, por ato janë pak për ne! – dhe më ra pak me grusht në krah, si të qemë të njohur prej kohësh.

Buzëqesha gjatë i ringjallur. Asnjëherë nuk kam menduar kësisoj.

Pramendova një turrë me të holla, të cilat do t’i ndanim pastaj. Do të ishte shumë mirë, sado që kishte vështirësi të lëvizje me aq shumë të holla. Neve, po na vidhej vazhdimisht nga jeta diçka e madhe e ne nuk e kishim vërejtur. Kishte kaluar koha e jonë e viteve të bjerrura.

– Po të ishim piratë apo hajdutë të përkryer, e të kishim përpara vetes një bankë të madhe, e të dinim si të vjedhnim në këtë kohë, në këtë moshë, do të qemë më se të lumtur! Por, ata djaj që i mbanë ajo zonja në të dy duart e ngritura përpjetë, sikur i peshon, në përmendore te parku, janë udhëheqës të fshehtë të kësaj jete! Paraja nuk shkon te njerëzit si ne! A ke zemër të mirë, nuk ke para! A je dëpërtues, si gënjeshtarët e shumtë, atëherë të vijnë edhe të hollat. E tërë jeta më kaloi pa i provuar të mirat e jetës! – i thash me lot në shpirt e buzëqeshje të ngrirë. Më erdhi të qaj, por nuk doli.

– Dikur ka qenë pa të holla kjo jetë, por askush nuk ka qenë me lartë e të gjithë njësoj, pos aftësive të veta! – na tha lypësi, me ndjenja të rezervuara.

Mua, më pëlqeu mendimi i tij. E mora këtë mendim. M’u duk sikur e futa në xhepin e xhaketës, lartë, në krahun e majtë. Nuk po them se si më erdhi radha dhe si kreva punë. Të hyja e të pija një birrë pa alkool, në Qendrën Tregëtare, në atë restorant, nuk bëhej pa test. Thash, më mirë ta merrja testin, madje me shkrim. U paraqita për test dhe e dhashë, madje edhe në gojë, krahas hundës. Duhet të prisja pesëmbëdhjetë minuta në këmbë, që ta merrja me dorë letrën time, me shkrim e jo në telefon të dorës.

Pse të prisja aq minuta, kur kisha kohë të shikoj atëfarë lotoje. Poshtë, në Qendrën Tregëtare, te kioska, më thanë se e kisha maskën e medicinës, e aty duhet të bleja të tyre, para se futesha në sportel, ajo kushtonte dy euro. T’ia jepja asaj dy euro për një maskë, me të cilën vetëm do të shikoja loton, a kisha ndonje fitim, nuk bënte për mua. Mirë i thash, po dal përpara se të blej. Pse të shpenzoj dy euro për një maskë, kur kam sa të duash maska. U nguta e shkova te shitësi i kioskës në atë lagje. Ai më shikoi dhe më tha se i kam fituar pesë euro e diçka dhe a dëshiroja që të luaja përsëri. E nxora kuletën time, ku i kisha të gjitha dokumentet e Zvicrës, ato të identitetit, kartën e bankës, biletën dhe gjysmëbiletën e trenit në Zvicër për një vit dhe gati njëqind e pesëdhjetë euro të holla. Por nuk ma preu mendja se do të hutohem prej tij e do ta harroj kuletën. I thashë se më mirë do të shkoj në një restorant të mirë, atje, te Qendra Tregëtare, e të pi një birrë pa alkool, sepse i kam ato në qef e do të qetësohem. Pastaj do të mendoj për lojën e re. Pak numra, por të zgjedhur janë. Më duhet kohë për këtë gjë!

E nxorra edhe njëherë kuletën e servisit nga çanta e dorës, sepse pa këtë kuletë do të më përziheshin monedhat e euros me monedhat e Zvicrës dhe aty i futa ato pak euro. Por më kishte rrëshqitur nga kujtesa kuleta e xhepit. U ktheva drejt të merrja dëshminë e të dhënave me shkrim të testit dhe në qoftë se është e saktë, do të futesha në atë restorant. Shkova drejtë e aty. I thashë me gëzim kamarieres se doja një birrë siç e dinte ajo, pa alkool. E preka më parë vendin e kuletës, në pantollanat e mi, në xhepin pas. Ai ishte i zbrazët. E vërejta menjëherë me alarm se më ka humbur kuleta. Flisja me zë të lartë. Edhe tavolinën e shikova mos e kisha lëshuar, pa u ulur. Çudi! Më rrahu mendja gabim se dikush ma paska vjedhur pas atë kuletë. Prej postës e deri shtëpizat e testit e kisha ruajtur e prekur prore këtë kuletë.

Nuk kisha kohë që të ndërroj buzëqeshjen me atë vajzën e re e te bukur, e cila ishte e ulur me një shoqe të saj në tavolinën përballë e dola menjëherë deri te shtëpiza e testit. Gjithë rrugën nuk kisha folur me të, e tani ajo paska ardhur të takohet këtu, në këtë restorant, me një shoqe të saj. Ndoshta ka qëllim të shoqërohet edhe me mua, sepse këtu mund t’i këputet peri, i cili e mbanë të lidhur. Ishte pranverë, por pranverën time po e nxinin demonët!…

Nuk u mendova se e kam harruar kuletën te kioska në lagje, e cila ishte e hapur. Vrapova me shpejtë te të tri shtëpizat e vogla të testit dhe i pyeta me alarm se mos e kisha harruar aty kuletën time. Djaloshi ishte i Lindjes së Largët apo Tamil dhe shikoi për një kuletë e më tha se asnjëri nuk e kishte harruar sot kuletën e tij. Ishte mjaft i sinqertë. Dola, por m’u kujtua kioska. Kioska qe vend publik. Parakalonin andej gjithfarë njerëzish: serbo-jugo-sllavë, rusë, gra, burra e vajza, turq, arabë e kush e di se çka tjetër kalonte.

Për sekonda ndërrohen njerëzit. Kush kishte aq kohë sa të vërej se cili kishte lënë diçka! Ndoshta ndonjë nevojtar i kishte marrë me vete! Po të më merrej kuleta, do të më shkonin të gjitha dokumentet e identitetit, kartat e të dy bankave, të hollat, bileta kthyese, kartela e gjysëm-biletës, e kujtimet, etj.

Po vrapoja si i çmendur. Edhe prej syve kishte lëvizur lëkura, që e mbyllte të pamurit, edhe pse i kisha syzet e të pamurit larg. Në qoshk të kioskës, ku ishin letrat e pambushura të lotos, ishte një djalosh i ri e me një bërryl po mbahej për dërrasën e kioskës dhe sikur ishte i qetë. Shitësi ishte ngritur në këmbë dhe po më shikonte ngultas.

Isha i mbushur frymë dhe e pyeta për kuletën time, që e kisha harruar më parë. Ai e mori kuletën brenda, sepse ishte vënë poshtë e do ta kisha parë mbi gazetat e brenda kioskës, më tregoi se fare nuk e kishe shikuar e as nuk e dinte sa të holla i kisha. Djali i këtushëm, që rri në qoshkun e djathë prej tij, e kishte gjetur kuletën dhe ia kishte dhënë shitësit, pa e shikuar. Ai më tha se duhet t’i japi diçka, se është djalë i mirë, pastaj ma jep kuletën.

“Do t’ia falja tërë jetën time, këtij djali të mirë, por kam pak të holla dhe jam me një pension invalidor, e kartat e identitetit, gjysëmvjetori i biletës, bileta, kartat e bankës dhe kujtimet e mia, edhe pse kanë mbetur vetëm në kuletë. Është prishur jeta e përbashkët familjare, qe shtatëmbëdhjetë vite, e nuk vie tek unë asnjëherë ashtu siç duhet të jetë. Të qaj, nuk mundem! Të vras veten, nuk bën! Të jetoj, kështu, atje, nuk jetohet! E vjedha nga koha këtë ikje, e do të kthehesha prapë brenda njëzetë e katërorësh në burgun tim jetësor. Por, për ruajtje të kuletës sime, me të gjitha dokumentet, unë nuk e di se si mund ta faleminderoja këtë djalë të mirë dhe juve! E keni bërë një vepër të madhe, por ndoshta Zoti i Madh mund t’ua shpërblejë” – i them, me vuajtje e rrëshqitje të fjalëve, nëpër ngadalësimet e mbushjes sime me frymë.

Ai, e zgjati dorën e ma dha kuletën. E hapa kuletën vetëm që të shikoja kartat dhe e mbylla. I riu, i ngriti vetullat përpjetë dhe më tha:

“Prita që të keshë mundësi të shikosh a i ke të gjitha. Mos u shqetëso! Nuk pres vetëm për të holla. Fjalët tua kanë vlerë”!

“Ooo, faleminderit prej teje, djalë i mirë! Unë i kam të gjitha, kështu siç i kisha, por zemra desh më plasi, sepse kisha frikë se do të humbisja nëpër deklarata e të hollat për rrugë. Kur do t’i siguroja këto dokumente?! Vonë do të më bëhej! Me javë e me muaj. Por, më shpëtove! Qe, dy euro i ke këtu dhe janë metale. Do t’i prek edhe unë me dorë dhe janë sikur magji e bardhë. Prej tyre nuk të gjënë asgjë e ligë! Por po i lutem Zotit të Madh që të ketë mirësinë e tij dhe t’ua shpërblejë mundin tuaj! Ne, do të kalojnë nga kjo jetë, kur të vie për secilin koha e premtuar. Në qoftë se jemi të mirë, shkojmë ku e kanë vendin e tyre të mirët! Mos e paçim fatin e njerëzve të ligë! Dukesh se je djalë i mirë”!

Ai i mori dy eurot, më faleminderoi dhe shkoi. Sikur më e madhe ishte lutja e shpresa që e kisha ngjallur tek ai, e jo të hollat që ia kisha dhënë.

Edhe shitësin e kioskës, në këmbë përballë, e falenderova dhe i thashë se prapë do të kthehesha të luaj e nuk do ta merrja kusurin nga të hollat që i kam ndarë për lojë. Rrugës, prap e dërgova mendjen se përse ata nuk e dinë të vërtetën apo nuk i lexojnë librat e vjetra, si për shembull Gert Zang, “Kleine Geschichte der Stadt Konstanz”, K. Braun Buchverlag, Karlsruhe, botimi i dytë, me 2012. Aty thuhej, në faqen 13, se emri i Kostancës rrjedh prej Konstancës dhe Konstancës II, që kthehet prej “rrënjëve romake”, e nuk ua prenë mendja se ishte i yni, diku në vitet 300 të e.s. Babai i tyre dhe udhëheqës kryesor i perandorisë romake ishte Konstandini i Madh dhe vinte nga Nishi, të okupuar nga të ashtuquajturit serbë. Ta kishin lexuar librin e madh të Michael Grant, “Kostandini i madh nga Iliria”, e botuar tek ne nga Shtëpia Botuese BACCUS, Tiranë 2004, do ta kishin ditur të vërtetën dhe më mirë historinë. Nuk do t’i kishin “strehuar” kaq shumë sllavë e serbo-jugo-sllavë, sepse kjo gjë më trondit. Mbretëria e Dadanisë ishte shumë më tepër se sa sot Republika e Kosovës, me kaq vuajtje të mëdha shekullore. Varrezat ilire ishin të ruajtura edhe këtu. Kohë e gjatë më ka shkuar deri sa t’i gjëj!

E kush mund të mendojë këto gjëra të vjetra, të cilat megjithate ruhen. Nëpër këto mendime të trubullta erdha deri në restorant. U ula prap në të njëjtën karrikë, aty, përballë dy vajzave. Me erdhi papritur birra pa alkool në tavolinë dhe ia fillova të freskohem ndër mendime.

Sado rrallë vija në këtë restorant, nuk e di mirë se si kjo vajzë e re e kishte mbajtur në mendjen e saj këtë birrë pa alkool. E merrja vetëm një birrë pa alkool, sepse nuk e duroja alkoolin në gjak. Nuk e pija këtë birrë për shkak të ndonjë feje. Jo! Për mua, kjo gjë nuk luante asnjë rrol, ndonëse e kishin edhe në popullsi njëfarë roli. Heshturazi po luftonin fetë kaherë me njëra tjerën. Gruaja e madhe në përmendore, atje, te liqeni, i mbanëte në të dy duart, dy demonë, si mbretër, nga të dy vende të origjinës së tyre, sikur na niseshin nga të dy skajet e botës. Ajo i kishte zënë që të dytë, sepse ishin kacafytur me njëri tjetrin dhe këtu mund të merrej vesh përse gruaja i kishte kapur ata. Thuhet ndër ne se femra di ta gënjejë djallin e ta futë aty ku nuk mund të dalë. Athua, a mos ka qenë edhe kjo e vërteta?! Ku ta di!…

Nëpër dritare e pashë se parakaloj ajo femra me fustan, e vetme, e cila pat hypur në St. Gallen. Si është e mundur që këto vajza nga largë prap më vinë, edhe në kujtesë, qoftë me halle të tyre. Vajza e re po bisedonte me një vajzë tjetër. E ajo tjetra, kaloi pa më parë. Kishte kaluar, pa e kthyer kokën…

Papritur, më shkoi prapë mendja të gruaja e madhe në statujë, te parku e shëtitorja. Hajnat e kohës ishin në duar të saj. Tridhjetë vite kanë kaluar, e kam parë mijëra herë e nuk më ka vluar mendja me këtë mendim. Ata, të mallkuarit, ishin ata që ta vjedhnin kohën e nuk e mendoja! As këtë gjë fare nuk e shihja! Phu, e marrtë e mira, po ç’e do! Fshihen prapa kësaj bote e të vjedhnin çdo gjë! Edhe të hollat, kohën, vitet, shpresat, etj. derisa të vdesim një ditë. Kapeshin çdo ditë: “Jo Zoti është ky”, “Jo, djali i Zotit është ky”!

Nuk qenë nga njerëzit, por të botës tjetër! Nuk shiheshin fare!…

Tani, po afrohet fundi. Edhe po të kemi grumbulluar rreth vetes e për të tjerët ndonjë gjë, p.sh. të holla, të gjitha do t’i lëmë në këtë botë!…

Të gjitha, do t’i lëmë! E shkojmë lakuriq, në botën tjetër!…

Kostancë, 11.03.2022