Fritz Radovani: KRISHTLINDJE N’SHKODER

At PJETER MESHKALLA S.J. (1901 – 1988)

 

1909

 

Mbas vitit 1909 qeveria Turke, në Shkodër, për shkak të lëvizjeve shqiptare për liri, (pushka vlonte, shpesh deri në afërsi të qytetit), i ndaloi disa shfaqje tradicionale “Të Natës së Këshndellave”, tue i hjekë diçka poezisë së bukur të Festës.

Dha lajmin kumbona

me tinguj argjandi,

theu muzgun jehona,

gjithë zemrat i trandi:

Vinë festat e lume,

Krishtlindje e bekueme,

me shndet e me gëzim!

                                   

                                   

Kumbonat e randa,

kumbonat e lehta,

këndojnë me t’pasë ânda

me notat e veta:

Ushtojnë kumbonarët!

Larg zani përdarët

tue ra pa pushim…

Sa kandshëm dikohet

kjo valë e harmonisë,

krejt shpirti naltohet

ndër sfera të hyjnisë:

Kah shpresa e ngushllimit,

kah rrezja e shpetimit,

drejt paqës që vjen!

Në atë kupën qiellore

o hyjë xhixhilloni,

o male, prej bore

në dritë të hanës zbardhoni,

që zemrat e dlira

të gëzojne, vullnet-mira

me atë fé që na ushqen.

…….

Tarabat kërcasin,

po mbyllën dyqanët,

gra e burra hitasin,

vrapojnë përgjith-an’ët:

Përshëndetje e përgëzime,

ma të bukrat urime

gjatë rrugës ndigjon.

Tash hargjet e mbrame

s’ka mbetë kush pa i krye,

gjithkush do n’këte mbrame,

n’shtëpi ngutshëm me u kthye:

Shegêrti e tregtari,

ngarkue, prej Pazari

ma thekshëm vrapon.

Plot dritë janë shtëpijat

plot zjarmi te oxhaku,

pelcasin dëllinjat,

luejn fëmia té praku,

e gratë nuk pushojnë,

pa dá vinë e shkojnë,

vëlon puna gjithkund…

Në familje krye-pare

ka sonte gjithë të mirat,

në ato mesatare

plotësohen dëshirat;

po edhe unë fukaraja

në këto festa të mdhaja,

do të gëzoj edhe unë!

Pak baba fitimet,

pak qiti edhe nana,

e shkreta, kursimet

me blemun do gjana;

por, …erdhi té dera

dikush e, si era,

la’i shportë edhe shkoi.

Vetë bana “Betlemin”,

sa i bukur që më doli!

S’e ka kush si t’emin

Në mahall’n “Gjuhadol”:

me drrasa e pelhura,

me letra e piktura

ka kohë që unë punoj.

E tash, q’e mbarova

unë punën të tanë,

té baba flut’rova

me nanën vëllanë,

njërendi tue shkue 

gjithë sëbashku me u vu

té votra “n’gjuj të mdhaj”.

Dhe ngrihet em atë

qirin ndezë atëherë,

premton ndonji uratë

dhe ulët me t’tjerë,

n’sa na me ngadalë

e flasim pa u ndalë,

uraten si ai…

Por, mue nuk më zë vêndi,

lëshoj zanin e hollë,

-më rrah zemra prej shêndi-,

tham vjershat si n’shkollë,

nga “shpêlla”- tue ba,

nga Prindët –temena-

-andej- edhe këtej.

E, këthehëm të rrokë prindën…

por, baba ka ulë kryet,

e nana merr kînden

e shpejt i fshinë sytë…

Nuk dij çka u ndinë zêmra,

por, mue më dridhet thêmra,

më vlon gjaku ndër dêj…

A thue janë lot gëzimi?

A por janë lot malli?

O ndoshta pikëllimi,

pse mblue na ka halli

në ket të shkretë jërevije,

përdhese vorfnije,

si Krishti në Stan?!

Por, çka! Jezun kemi

ndër zemra të vajtueshme;

të ngrohun na jemi

me hire të hyjnueshme:

I drejti në këte jetë

ka paq’n e vërtetë,

që të tjerët nuk e kan.

Me Jezun na kjajmë,

e gëzimet ma të thêllat

me Jezun i ndajmë:

E, i lusim Këshndellat

me aqë të mira që Zoti

na i fali në ditë soti,

me Jezun e Lumë!

Oh, sa ambël sahati

rrjedh sonte në strèh’ tonë!

Kaq ambël!.. por s’gjati

ra’i tingull..kumbonë…

Mesnatë!..-Krisë batarja,

jehon Kumbonarja,

vlon pushka ma shumë…

Në këto vala festuese

gjithë zemrat na qeshën,

si rryma vërshuese

njerëzia rrugës ndeshën,

kumbon’t ajrin çajnë,

e, pushkët nuk ia ndajnë

për festën që na erdh’.

Na pret Kisha e Madhe

Krejt mbushë me kandile,

Vinë rradha mbas rradhe

me tuba familje,

e, në Kishë, prej pesë portash,

çdo moshe e gjithë ortash,

mbrendë populli u dêrdh.

Sa dritat, si ylberi!

 

sa jone të mallngjyshme!

Sa priftën te Elteri

me petka të shkelqyeshme!

Timjani me shtille,

naltohët drejt qielle,

fjollë-fjollëza plot!

Shkon lart si timjani, urata e lirë,

-i kangës ushton zani, me Engjujt e mirë:

-“Ka lindun Mesia, vjen paqa e dashnia!

L u m n i   të  N a l t i t  Z O T !”

 

BB 1950.

 

Shenim F.R.: Poezia e At Pjeter Meshkallës S.J., me kujtimet e vitit 1909, asht shkrue në BB (Burgu Burrel) në vitin 1950. Të burgosunit e asaj kohë nuk e kanë harrue asnjëherë.

Këte e tregojnë kujtimet e tyne të shkrueme.

Sot mbas 70 e sa vjetësh na perkujtojmë bashkë me poezinë edhe të madhin dhe të Paharrueshmin At Pjeter Meshkalla S.J.

URIME! URIME! URIME!

Melbourne, 23 Dhetor 2022.