V.S Naipaul, historia e një jete jo të zakonshme

Vidiad-har Suraxhprasad Naipoli (Vidiadhar Surajprasad Naipaul), një prej shkrimtarëve më të rëndësishëm të anglishtes së sotme, lindi në Trinidad, nga prindër indianë, më 17 gusht 1932. Gjyshi i tij ishte një induist nga veriu i Indisë, që emigroi në ishujt Karaibe, si një punëtor me kontratë. I ati ishte gazetar dhe ai e frymëzoi Naipolin e ri për atë që do të ndiqte më vonë. “Në të vërtetë, që prej një moshe fare të hershme, e mendoja veten si shkrimtar… për shkak të idesë së parezistueshme të këtij profesioni fisnik”, – kujton ai.

Në vitin 1938, familja u vendos në qytetin e Portit të Spanjës, ku Naipoli ndoqi shkollën fillore dhe të mesme. Në moshën tetëmbëdhjetëvjeçare, emigroi në Angli, me një bursë për në kolegjin universitar të Oksfordit. Pasi arriti të merrte diplomën për letërsinë angleze, në vitin 1953, ai shkoi në Londër për të punuar si redaktor për Caribbean Voices-in, një program radioje i BBC-së, që transmetohej në Indinë Perëndimore. Karriera e tij si shkrimtar pati një fillim të mbarë me botimin e romanit Masazheri misterioz, në vitin 1957.

Një roman pikaresk, rreth një njeriu kontradiktor, i cili u bë burrë shteti në Trinidad. U nderua me çmimin John Llewellyn Rhys Memorial. Urata e Elvirës (1958) dhe Rruga “Migel” (1959), një përmbledhje me tregime që fitoi çmimin Somerset Maugham, pasqyrojnë gjithashtu idiotësitë e shoqërisë në Indinë Perëndimore.

Botimi i Një shtëpi për Z. Bisuas (1961), një roman tragjikomik që të kujton Dikensin, ishte një kthesë e madhe në veprën e Naipolit. E respektuar gjerësisht si kryevepra e tij, ky roman është një raport imagjinar i jetës së të atit, i cili bën një jetë të dyfishtë dhe me këtë simbolizon vuajtjet në periudhën koloniale. Z. Ston dhe shoqëria e kalorësve (1963), romani i tij i parë, ngjarjet e të cilit vendosen në Angli, e bëri të fitonte çmimin Hawthornden.

Naipuli e filloi serinë e veprave të tij rreth kombeve afrikane që kishin ardhur në ekzistencë nëpërmjet pavarësive të tyre politike, duke e përshkruar botën e pas periudhës koloniale me Kalimin e mesit (1962). E hartuar në formën e kujtimeve të udhëtimeve, kjo vepër shpreh pikëpamjet e shoqërisë britanike, franceze dhe holandeze të Indisë Perëndimore dhe të Amerikës së Jugut. Pas një udhëtimi njëvjeçar nëpër Indi, ai shkroi Një rajon i errësirës (1964), një portretizim kontradiktor i atdheut të të parëve të tij. Më vonë, Naipoli bëri një gërshetim mes përshkrimit artistik dhe atij joartistik, në lidhje me identitetin kulturor. Në vitin 1967, ai botoi romanin shumë të rëndësishëm, Imituesit, një vepër rreth pasojave të imperializmit britanik, i cili bëri që të fitonte çmimin W. H. Smith, dhe Një flamur në ishull, një përmbledhje e dytë me tregime.

Në vijim ai përshkoi origjinën e Trinidadit të sotëm, me elementë të shumtë personalë, te Humbja e El Dorados (1969). Në një shtet të lirë, një vepër novatore që u referohej emigrantëve britanikë në një vend afrikan me konflikte të shumta, u nderua me çmimin prestigjioz të Anglisë, Booker, në vitin 1971. Barrakuni i mbipopulluar dhe artikuj të tjerë është një kompilim i gazetarisë personale dhe politike, i cili doli në qarkullim vitin e ardhshëm. Botimi i Guerilja (1975), një roman gjuetie njerëzore, vrasjesh e revolucioni në një ishull të Karaibeve, të çliruar së fundi nga sundimi kolonial, e përforcoi ndjeshëm reputacionin e Naipulit në Shtetet e Bashkuara.

Pasi e rivizitoi Indinë, gjatë kohës së emergjencës (1975), ai solli një tjetër vështrim të kontinentit të vogël me veprënIndia: Një qytetërim i plagosur (1977). Në vitin 1979, ai botoi Qyteti te kthesa e lumit, një përshkrim i thellë që rrëmon po aq thellë, çështjen e shpërnguljeve në një epokë neokoloniale. Gjatë viteve ’80, Naipoli u përqendrua kryesisht tek letërsia joartistike. Ai shkroi një sërë trajtesash të shkurtra: Kthimi i Eva Peronit dhe vrasjet në Trinidad (1980), Mes besimtarëve: Një udhëtim islamik (1981), një studim rreth rilindjes islamike në Iran, Pakistan, Malajzi dhe Indonezi; dhe Duke gjetur qendrën – dy rrëfime (1984), një trajtesë autobiografike dhe një trajtesë rreth Bregut të Fildishtë.

Enigma e mbërritjes (1987), romani i tij i vetëm i asaj dekade, është ndoshta më autobiografiku i tij. Veç kësaj, ai shkroi Një kthim në Jug (1989), shënime rreth udhëtimeve të tij nëpër Amerikën e Jugut. Në vitin 1990, ai u shpall kalorës prej mbretëreshës Elizabetë II. Në të njëjtin vit, ai botoi India: Një milion kryengritje tani, një vizion më optimist i këtij kombi për ditët e sotme. Në vitin 1993, ai u nderua me çmimin britanik për letërsinë David Cohen.

Romani më i fundit i Naipolit, Një rrugë në botë (1994), është një gërshetim i elementëve autobiografikë dhe përsiatjes, një rrëfenjë madhështore e rikthimit në identitet. “Për begatinë e tij origjinale, vështirë se ka ndonjë shkrimtar të gjallë që ia tejkalon V. S. Naipolit, – shkroi The New York Times Book Review-ja. – Ai është shkrimtari i botës, një mjeshtër i gjuhës dhe i perceptimit”.