Autorë botërorë nën shqipërimin e Arqile Garos
Nazim Hikmet: “Më i bukuri det”
Deti më i bukur
është ai në të cilin akoma nuk kemi udhëtuar.
Fëmijet më të bukur janë ende të vegjël, nuk janë rritur.
Ditët tona më të bukura
ende s’i kemi jetuar.
Dhe ajo që dua të të them
më e bukura e të bukurave,
është ajo që akoma s’të kam thënë.
Shqipëroi nga versioni helen Arqile Garo. Qershor 2013.
Nazim Hikmet: E djelë
Sot është e djelë.
Për herë të parë sot më lanë të dal në diell.
Nuk më ka rastisur ndonjëherë në jetën time
të rri kështu pa lëvizur duke vështruar qiellin aty lart
e të çuditem pse është kaq larg prej meje,
kaq i kaltër, kaq i pafund.
Mbështeta shpinën te muri i lyer me gëlqere.
E në këtë çast nuk më ha meraku,
të hidhem në dallgë, e as çaj kokën për beteja
nuk më shkon nëpër mend liria apo gruaja.
Toka, dielli, dhe unë nën ato rreze i lumturuar.
Shqipëroi Arqile Garo. Janninë, mars 2014.
———————————————————————————————————
Henrik Hajne: Një grua
Ishin të dy kaq shumë të dashuruar,
vidhte ai, ajo i bëntë roje nëpër natë,
shpikte ai zullume e ajo e lumturuar,
e shtrirë në këmb’t e tij, bënte gallatë,
vetëm gallatë.
Kalonin ditët këndshëm e gëzuar,
në krahë ai e mbante ditë e natë.
Dhe byzylykët kur i vunë në duar,
ajo përballë frengjisë, bëntë gallatë,
vetëm gallatë.
I çon mesazh: te lutem më tako,
për herë të fundit që ta përshëndeste.
Dhe kur i prunë letrën e tij ajo,
sa ngriti kokën, zot, filloi të qeshte
vetëm qeshte.
Në agim rreth orës gjashtë në gijotinë,
kokën i prenë tek ditë e re po gdhinte.
Ajo në orën tetë në një kantinë,
po pinte verë e dhëmbët po zgërdhinte
oh, ç’ i zgërdhinte.
Shqipëroi nga versioni helen Arqile Garo. Janninë, shkurt 2013.
———————————————————————————————————
Halil Gibran: Klithmë erotike
Ku je ti e dashur? Mos vallë në atë të vogëlthën
parajsë, duke vaditur lulet që të vështrojnë
si vogëlushi gjirin e nënës?
A mos në dhomën tënde, ku altari
i virtytit u sajua veç për ty
e ku ti ofron për theror shpirtin tënd dhe
zemrën time?
A ndoshta mes librave, në kërkim të mënçurisë njerëzore
ndërkohë që ndihesh e plotë me dijet qiellore?
O ti mikeshë binjake e shpirtit tim, ku je?
Mos je duke u falur në tempull? A duke ndjellur Natyrën në livadh,
liman i ëndrrave të tua?
Je në kasollet e të varfërve, duke ngushëlluar
fukarenjtë me ëmbëlsinë e shpirtit tënd
e duke u mbushur duart me bujarinë tënde?
Je fryma e Zotit ngado.
Je më e madhërishme se përjetësia.
Të kujtohet dita që u takuam, çasti
kur na qarkonte kurora vezulluese e frymës tënde?
Dhe endeshin rreth nesh Engjëjt e Dashurisë
duke na bekuar bëmat e shpirtit?
A të kujtohen monopatet dhe pyjet ku shëtisnim
dorëpërdorë, në përqafim ngërthyer
a thua se fshiheshim brënda vetë qënieve tona?
Të kujtohet çasti kur të thashë lamtumirë
dhe puthja jote e dlirë mbi buzët e mia?
Ajo, puthja që më mësoi se bashkimi
i buzëve të dashuruara
shpërfaq të fshehta qiellore që nuk thuhen dot
me fjalë.
Ishte parathënia e një psherëtime të stërgjatur
si fryma e të Plotfuqishmit që transformoi në njeri
baltën.
Ajo psherëtimë që më rrëfeu udhën drej botës
ideale
duke më shpërfaqur lavdinë e shpirtit tim.
E në shekuj do mbetet atje gjersa prapë të bëhemi një.
Më kujtohet kur më puthje e më puthje
e lotë të rridhnin faqeve tek thoje:
“Shpesh trupat tokësorë duhet të ndahen për
arsye tokësore
e të jetojnë veç pse bota kështu e do.
Por Dashuria mban në duar frymën
unikale
gjer sa vdekja të vijë, të marrë shpirtëra unikalë.
Nisu, shko i dashur. Jeta të zgjodhi ty
përfaqësues të vetën.
Bindju, pse është vetë Bukuria që i ofron
besnikut të saj
gotën e ëmbëlsisë së jetës.
Sa për prehrin tim të zbrazët, dashuria jote
do jetë i imi ngushëllim. Dhe kujtimi yt
Lidhja e Përjetëshme”.
Ku je tani ti vetja ime e dytë? Gjumi nuk të zë
në qetësinë e natës. Lër të të sjellë
era e freskët trokitjet e zemrës sime
dhe gjithë dashurinë time.
Ledhaton vallë fytyrën time me kujtimin tënd?
Pejsazhi nuk është më ai,
pse dëshpërimi hodhi vellon e vet
mbi shprehjen time gazmore dikur.
Lotët venitën sytë e mi që
bukurinë tënde pasqyronin
e u thanë buzët që ti ëmbëlsoje me puthjet e tua.
Ku je e dashur? E dëgjon ofshamën time
përtej oqeanit? E kupton sa shumë më duhesh?
A e di se sa i thellë është durimi im.
A ka në erën që fryn një shpirt fluturak që të të sjellë
frymëmarrjen e rinisë sime të mekur? A ka
komunikim të fshehtë mes ëngjëjve
që dëshpërimi im të mbërrijë tek ty?
Ku je, ylli im i mrekullueshëm? Terri i jetës
më mbështolli në prehrin e vet. Më mundi hidhërimi.
Merre buzagazin tënd në qiell.
Do vijë e do më ngjallë!
Thithe aromën tënde në hapësirë! Do më japë kurajë!
Ku je ti, e dashur?
Oh sa e madhe qënka Dashuria!
E unë, sa i vogël!
Shqipëroi Arqile Garo. Janninë, prill 2014.
———————————————————————————————————
Edgar Allan Poe: Korbi
Dymbëdhjetë ora tregonte, mesnatë qënkej porsi sonte,
si përherë dreqi më çonte në ato të lashtat fletë.
Kur i humbur në dremitje mu bë ndjeva një trokitje
se dikush derës i binte, me një druajtje të lehtë.
Ndonjë mik do jetë, mendova, ndaj troket e rri e pret,
ndryshe s’ ka se si të jetë.
Ah, s’ u thashë që binte borë, bënte ngricë, ishte dhjetor,
e në vatër prush’ i gjorë, lodërzonte si vegim.
Nata trurin ma trazonte, shpresë e marrë më ngushëllonte,
se do gjeja nëpër libra prapë Lenorën, shpirtin tim.
Vajzën, që tani veç ëngjëjt e qarkojnë me adhurim
e këtu la veç trishtim.
U drodh perdja prej mëndafshi, befas më përfshiu afshi,
oh, uroj që mos e pafshi, llahtarinë kur të mbërthen,
e me zë të lartë po flisja, frikën doja të degdisja,
-Vizitor do jetë, i vonët, që dot zilen nuk e gjen,
i pa gjumë si puna ime, që për muhabet po vjen.
Po, kjo është or derdimen!-
Shpirti fort m’ u gjallërua, rrahj’ e zemrës m’ u qetua.
-Mik, bërtita, burrë a grua, kërkoj ndjesë që po vonoj.
Nëpër libra isha zhytur, ndoshta gjysëm i dremitur,
nuk dëgjova ashtu mbytur tek trokisnit kësisoj.-
Me nxitim e hapa derën e ngrë sytë që të shikoj,
po veç natës gjë s’ dëgjoj.
Errësirën me sy shpoja, i ngurosur belbëzoja,
s’ është çudi që mu mor goja tek mendoja s’di se çfarë.
Qetësia më qarkonte ndërsa ora po kalonte,
kur një zë si të më zgjonte: – Lenorë! – thirri me të qarë.
-Leonorë! – klitha pa dashje, por ma ktheu jehona zvarrë,
dhe unë, mbeta si qyqar.
Kthehem brënda i mërzitur, shpirt trazuar i drobitur,
ndërkohë vesh’ i raskapitur zë e ndjen trokitje prapë.
-Oh, trokasin në dritare, si s’ më vajti mendja fare,
haj ta zgjidh tërë këtë marre, desh u bëra për sevap,
s’ i duroj më k’ to mistere, mos përto e shko një vrap,
mos fryn era nëpër natë.
Hap kanatin e penxheres e mbetem pa zë, o njërës,
tek vështroj ngjitur pas derës, si një korb hyn në sallon.
Kortezia nuk i duhet, e nga unë fare nuk druhet,
thuaj se kurgjë nuk luhet, ku të prëhet veç kërkon.
E mbërthehet përmbi bustin e Paladës që ndriçon.
Rri aty e më vështron.
E po u çlirova, qesha, mushkëritë me ajër ngjesha,
nga gjoksi më iku pesha, mora veten, domosdo!
-Or mik, kur ta prenë qeleshen, të përbuzën, të përqeshën,
zog që mbrojte perëndeshën, nëpër terr tani ç’ farë do,
po ke emër, jam i ngeshëm, pa ma thuaj, ma trego!
E më gjegjet! – Kurrë më, jo!
Batuta në buzë më ngriu, sa dëgjova zë njeriu,
se kur foli pendëziu, mbeta pezull, pa mendo!
Se vërtet ndodh mrekullia, e gojëshqyer nga habia,
këtë natë me sytë e mia, rri e shoh, në daç beso,
përmbi supet e Paladës korbi fol e unë dëgjo,
tek më çirret: – Kurrë më, jo!
Ndoshta thotë emrin e tija, thashë me vete, nga ta dija,
a ndoshta e ka nga pija, ngatërron atë ç’ ka do.
Por ai nga busti s’ luan, ngjan sikur në mendje bluan,
e qetësoj: – sakën se vuan, paskam vend, mos u rëndo,
në agim sapo të nisesh, udhë të mbarë e na kujto!
Më përgjigjet! – Kurrë më, jo!
Të vërtetën, u tmerrova për së dyti, kur dëgjova,
-por kaq vetëm di, mendova, dhe e thotë sido kudo.
Ndoshta një nga ish pronarët vdiq e ky dëgjoi të qarët,
kur e vajtonin qyqarët, e si brengë që shkon ngado,
iu rrënjos në shpirt të gjorit, bëjnë vaki edhe këto,
e i mbeti: – Kurrë më, jo!
Pa iu shmanga pikëllimit, thashë ti jap udhë mirëkuptimit,
vë karriken karshi trimit, e i them vetes: fillo!
Po sa bëj të ulem shtruar, mendja një të fluturuar
e më thotë fort e dyzuar, përqëndroju!.. pa mendo!
Ky refren i dëshpëruar pse të ndjek ty vallë, ngado?
Pse thotë korbi : – Kurrë më, jo?!
Eshtë mister, është gjë a gjëzë, a mesazh nga vdekj’ e zezë?
Errësohem si varrezë, tek e ndjek turbull me vrik
edhe kthej kokën papritur, tek jasteku i saj i ndritur,
me një ngashërim të mbytur, një gulçim që ngec në grykë,
mbi kadifen manushaqe lot i hidhur, dhembje thikë!
Therr kujtimi i saj, or mik!
Dhe atëhere ndjej rreth meje, erë livani në frymë reje,
një buçimë, gërhimë rrufeje më qarkon me tym hyjnor.
-O i mjerë, veten qetova, zënë e Zotit e dëgjova,
serafimë të çon si sprova të të mbajnë sonte përdorë,
ngrehu, nisu, bëju gati, harro zonjëzën Lenorë.
– Kurrë më, jo! – thotë ai horr.
-Hej profet, them i dalldisur, por sa je demon i stisur,
qe vetë djalli ka ujdisur të më vish ng’ ajo skëterrë,
e mbi tokën e shkretuar, të braktisur, të mjeruar,
në shtëpinë nga djajtë pushtuar, plot fantazma, hije, tmerr.
Do gjej tokën e premtuar, ngushëllim atje në ferr?
– Kurrë më, jo! – përgjigjen nxjerr.
-O profet, nxirë me katran, s’ di çfarë je, zog a shejtan!
Ti që errësirën çan, në të ftohtë e në thëllim,
në Eden në ato pyje, do ti shoh dy sytë si yje,
veç këtë sikur të dije, të ma thoje miku im,
virgjëreshën që veç ëngjëjt e rrethojnë me përdëllim?!
– Kurrë më, jo! – thotë me përçmim.
-Pa m’u zhduk, ik nga ke ardhur, m’u qërro ende pa zbardhur,
shpend i humbur e i mardhur, n’ atë ferr nga dole shko!
Asnjë pendë këtu mos mbetet, para se nata të tretet,
të të kenë përpirë tërmetet, e të shuhen dhe ato!
Ler Paladën e Athinës, të urren e nuk të do!
Dhe përgjigjia: – Kurrë më, jo!
Që at’herë, aty, mbërthyer, korb i zi e i urryer,
mbi mermerin i zhgërryer tek hyjnesha vezullon,
me shikim të turbulluar, hijë e tij e stërrmallkuar,
si lubi më ka pushtuar e më ndrydh, më shpartallon,
oh, ky shpirt i skllavëruar që nuk zgjidhet dot, gjëmon!
K’ tu do mbetet përgjithmonë!
Shqipëroi Arqile Garo. Janninë, shtator 2013.
———————————————————————————————————
Çarls Bukovski: Një nevojë e kobshme
Ca njerëz
e kanë të domosdoshme të
ndihen fatkeqë.
Do apo nuk do ti, ata do ta gjejnë
fatkeqësinë.
Sido që ta bjerë puna,
ata do shfrytëzojnë momentin
për të vënë në dukje
qoftë edhe gabimin më të vogël,
mangësinë më të papërfillshme.
E pastaj, të mbushur me urrejtje
e hak – për – marrje
nuk e kuptojnë se
është kaq e pakët
koha
për sejcilin prej nesh
në këtë jetë
të çuditshme që të arrijmë
të kompletohemi?
Edhe se duke shpërdoruar
jetën tonë
në këtë mënyrë
është pothuaj e pafalshme?
Dhe se
nuk ekziston
asnjëherë
mundësia
që të marrim mbrapsht
gjithçka që
do humbasim
kësisoj,
përgjithmonë?
Shqipëroi nga versioni helen Arqile Garo. Janninë, nëntor 2014.
Çarls Bukovski: Apologji
Të tjera ditë të humbura,
ditë të shkëlyera.
Ditë të avulluara.
Plot ditë të bëra harram,
ditë të çuara kot,
ditë të rrahura,
të cunguara.
Por puna është se
shuma e ditëve
na bën një jetë,
jetën time.
Jam ngulur këtu.
Shtatëdhjetë e tre vjeçar.
Duke e ditur që u gënjeva.
I bëra lesh e li.
Gërvëlis dhëmbët
me një kruajtëse
që
thyhet.
Si tren mallrash që nuk e dëgjon për sa
i ke kthyer shpinën.
Shqipëroi nga versioni helen Arqile Garo. Janninë, nëntor 2014